تحلیل چندبعدی عملکرد اجتماعی بخشی از شبکه ی آبیاری سفیدرود استان گیلان

این پژوهش به ارزیابی عملکرد اجتماعی بخشی از شبکه ی آبیاری سفیدرود گیلان (کانال لنگرود و ۱۰ کانال فرعی آن) با استفاده از روش های کمی و کیفی می پردازد. داده ها از طریق پرسشنامه و از بهره برداران ۱۰ کانال فرعی کانال لنگرود جمع آوری شدند و عملکرد این کانال های فرعی، بر اساس چهار شاخص کلیدی رضایت، عدالت، تاثیرات اقتصادی و مشارکت ارزیابی شد. بر اساس روش دلفی، به چهار شاخص یادشده، به ترتیب وزن های ۲۵/۰، ۲۵/۰، ۱۵/۰ و ۳۵/۰ اختصاص یافت. تحلیل خوشه ای با استفاده از الگوریتم K-Means، کانال های فرعی را به سه گروه با عملکرد بالا، متوسط و پایین تقسیم بندی کرد. شاخص مشارکت در تمامی خوشه ها عملکرد ضعیفی داشت (میانه ی حدود ۲۵) و همبستگی معناداری با سایر شاخص ها نشان نداد. تحلیل کیفی مصاحبه های انجام شده نشان داد که چالش های توزیع آب (فراوانی ۸)، نارضایتی بهره برداران (فراوانی ۷) و مشارکت پایین (فراوانی ۶)، از مهم ترین مسائل کانال لنگرود هستند. همبستگی قوی بین شاخص عدالت و تاثیرات اقتصادی (۷۴/۰ = r)، بر نقش عدالت در بهبود وضعیت اقتصادی تاکید داشت. یافته ها حاکی از وجود چالش های سیستمی مانند ضعف در سازوکارهای مشارکت و توزیع ناعادلانه ی آب در کانال لنگرود است. پیشنهاد می شود با تقویت سرمایه ی اجتماعی، بهبود زیرساخت ها و اجرای برنامه های آموزشی، عملکرد اجتماعی شبکه ارتقا یابد. این پژوهش بر اهمیت رویکرد یکپارچه برای مدیریت پایدار شبکه های آبیاری تاکید می کند.

کلیدواژه ها:

مدیریت آبیاری ، مشارکت بهره برداران ، توزیع عادلانه ی آب ، پایداری اجتماعی