بررسی مفاهیم نظریه ذهن بر طراحی و محتوای کتب درسی ابتدایی

این پژوهش به بررسی نقش نظریه ذهن در طراحی و محتوای کتب درسی دوره ابتدایی پرداخته و میزان انطباق مفاهیم شناخت اجتماعی با رویکردهای آموزشی مدارس را تحلیل می کند. نظریه ذهن به توانایی افراد در درک و پیشبینی، افکار، احساسات و قصدهای دیگران اشاره دارد و یکی از مولفه های بنیادین رشد اجتماعی و شناختی در کودکان محسوب می شود. در این مطالعه هدف اصلی تحلیل ساختاری و محتوایی کتب درسی ابتدایی از منظر اصول نظریه ذهن بررسی تاثیر آموزش غیر مستقیم این مهارت از طریق متون درسی و ارزیابی میزان نقش آفرینی این مفاهیم در توسعه توانایی های ارتباطی کودکان است. روش تحقیق به صورت تحلیل کیفی محتوای کتب درسی با استفاده از چارچوب های نظری مرتبط با شناخت اجتماعی و مدل های پردازش ذهنی صورت گرفته است. نمونه های مورد بررسی شامل متون آموزشی مرتبط با تعاملات اجتماعی، داستان های تعاملی و بخش های مربوط به حل مسئله گروهی بوده و میزان تاثیر این عناصر بر توسعه نظریه ذهن در کودکان تحلیل شده است. علاوه بر آن، مطالعات مشاهده ای و مصاحبه با معلمان و متخصصان آموزش به عنوان مکمل تحلیل محتوایی به کار گرفته شده تا نقاط قوت و ضعف برنامه های درسی از دیدگاه عملیاتی مورد ارزیابی قرار گیرد. نتایج پژوهش نشان می دهد که کتب درسی ابتدایی به طور جزئی حاوی مفاهیم مرتبط با نظریه ذهن هستند اما فاقد طراحی ساختاریافته برای آموزش این مهارت به صورت مستقیم و هدفمندند. داستان های تعاملی و محتوای مربوط به حل مسئله گروهی نقش مهمی در تقویت توانایی کودکان در فهم دیدگاه های دیگران ایفا می کنند اما نبود راهبردهای آموزشی منسجم در بسیاری از کتب مانع از شکل گیری نظام مند این مهارت شناختی می شود. بر اساس یافته ها پیشنهاد می شود رویکردهای آموزشی مبتنی بر شناخت اجتماعی در طراحی کتب درسی لحاظ گردد، به ویژه از طریق افزایش تعاملات تعاملی در محتوا، توسعه بازی های شناختی در متون آموزشی و گنجاندن تمرین های خاص برای تقویت نظریه ذهن در برنامه های درسی. این پژوهش به عنوان مبنایی برای تدوین راهکارهای آموزشی نوین می تواند به بهبود روش های تدریس و ارتقای سطح آموزش شناخت اجتماعی در مدارس ابتدایی کمک کند.

کلیدواژه ها:

نظریه ذهن ، کتب درسی ، آموزش ابتدایی