تبیین شاخص های الگوی مطلوب همسایگی در معماری مسکن اسلامی

انسان فطرتا موجودی اجتماعی است و نیاز به حضور در اجتماع و تعامل با افراد مختلف دارد. یکی از مولفه های مهم در شهرها و محلات مسکونی، توجه به روابط اجتماعی و همسایگی است. اسلام تنها دین و آیینی است که دعوت خود را به درستی بر اجتماع بنا نهاده است. زندگی اجتماعی انسان در اشکال مختلف تبلور می یابد. بدون شک، پس از خانواده که اساسی ترین واحد اجتماعی تلقی می شود، همسایندگانی که در ساختار محله شکل می گیرند، از مهمترین اشکال جامعه بشری هستند. امروزه با توجه به مسائلی مختلفی همچون تغییرات گسترده در زندگی شهری، اپارتمان نشینی و زندگی در مجتمع های مسکونی، تقلید کورکورانه از الگوهای غربی در برنامه ریزی و مدیریت شهری و گسترش خرده فرهنگ های اجتماعی، ارتباطات اجتماعی و زیست جمعی مسالمت آمیز با آسیب های متعددی مواجه شده است و پیشگیری و رفع این آسیب ها نیازمند تبیین و کاربرد الگوی مطلوب در ارتباطات اجتماعی، به ویژه در حوزه همسایگی با دیگران است. به نظر می رسد امروزه دامنه مفهومی همسایه به دلیل سکونت در مجتمع های مسکونی و آپارتمانی وسیع تر شده است و الزامات اخلاقی و حقوقی متفاوت تری را نسبت به گذشته در بر می گیرد و رعایت حقوق و موازین بدون محدودیت زمان و مکان اسلام، حیاتی تر است. این نوشتار بر آن است تا با بهره گیری از روش تحلیل کیفی و توصیفی، ضمن بررسی دیدگاه اسلام و منابع دینی در مورد همسایه، اصول و الگوی مطلوب ارائه شده را تبیین نموده و شیوه های بکارگیری آن را در نظام اخلاقی محلات مسکونی امروزی بیان نماید.

کلیدواژه ها:

مسکن اسلامی ، همسایه ، روابط همسایگی ، الگوی مطلوب همسایگی ، زندگی اجتماعی