چشم انداز و چالش های محیط زیست شهری

پیشینیان خردمند ما تجربیات موفقی در حفظ ارزش های طبیعی و ایجاد تعادل در ارتباط انسان و شهر با طبیعت داشته اند. شهرهایی چون یزد و اصفهان، باغ شهرهایی چون نیشابور و محلات، مجموعه های زیستیکوهستانی نظیر کنگ در مشهد و اورامان تخت در کردستان نمونه هایی از این رابطه متعادل هستند . متاسفانه اکنون چند دهه است که میراث و ثروت طبیعی شهرهای ما از جمله باغ ها، رو دخانه ها، رود - دره ها، کوه ها،اراضی پایکوهی، تپه های درون شهرها، چشمه ها، دریاچه ها و سواحل دریاها و ... زیر فشار توسعه انفجاری شهرها و در فقدان قوانین حمایتی و طرح های حفاظتی - بهره برداری کارآ یکی پس از دیگری در حال نابودیهستند. در حالی که این نابودی رو ندی رو به تزاید گرفته است، طرح های جامع، تفصیلی، موضوعی، موضعی و طراحی شهری با دیدگاه توسعه گرا نتوانسته اند در حفاظت محیط زیست شهری به احیاء و ارتقاء کیفیت این میراث و ثروت شهرها نقش موفقی داشته باشند . یکی از رویکردهایی که متاثر از روش های طبیعت گرایانهایرانی است و می تواند نقش موثری در حفاظت، احیاء عناصر طبیعی در حال تخریب کمک نموده و در عین حال می تواند بسترساز بهره برداری پایدار از میراث و ثروت طبیعی شهرها باشد . رویکرد و یا نظریه طراحی شهری- محیطی وبا URBAN- ENVIRONMENTAL DESIGNاست که عبارت است از حضور همتراز دو دانش طراحی محیط و طراحی شهری در طرح های شهری است که بر عناصر طبیعی موثر و یا از آن تاثیرپذیرند با تاکید بر رعایت رهنمودهای پایه ای که توسط طراحی محیط عنوان می شود. نویسنده طی سه دهه اخیر در شهرهای کشور با این رویکرد طرح های متعددی را تهیه نم ود که به اجراء در آمده است و هم اکنوندر حال بهره برداری هستند و قابلیت مراجعه، بررسی دستاوردها و نتایج آنها وجود دارد و در انتهای مقاله به برخی از آنها اشاره شده است و نزدیکترین آنها مجتمع پردیس کوهسنگی - مشهد تشکیل شده از هفت باغ همپیوند بر فراز کوهی که معدن سنگ بوده و پیرامون آن که محل تخلیه زباله شهر بوده است. نمونه های متعددیاد شده می توانند به معاونت های خدمات شهری شهرداری ها کمک نمایند تا نسبت به حفظ محیط زیست و میراث طبیعی شهرهای خود و بهره برداری پایدار و متعادل از آنها موفق تر عمل نمایند.

کلیدواژه ها:

نقش طراحی شهری- محیطی در حفظ محیط زیست شهری و بهر هبرداری پایدار از میراث های طبیعی /طراحی شهری- محیطی ، میراث طبیعی شهر ، محیط زیست ، توسعه پایدار شهر