تحلیل کیفی چالش های نظام آموزش و پرورش ایران در گذار به جامعه دانش بنیان

نظام آموزش و پرورش به عنوان شالوده توسعه پایدار، نقش بی بدیلی در پیشرفت اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی هر کشور ایفا می کند. با وجود پیشینه غنی علمی و فرهنگی، نظام آموزشی ایران با چالش های ساختاری، محتوایی و اجرایی متعددی روبرو است که گذار آن به سوی یک جامعه دانش بنیان را با موانع جدی مواجه ساخته است. این مقاله با اتخاذ یک رویکرد کیفی مبتنی بر فراترکیب و تحلیل اسنادی، به شناسایی و تحلیل عمیق این چالش ها می پردازد. یافته های پژوهش نشان می دهد که چالش ها در چهار بعد اصلی قابل طبقه بندی هستند: ۱) چالش های ساختاری و مدیریتی، شامل تمرکزگرایی شدید، سلطه کنکور و ناکارآمدی محتوای درسی؛ ۲) چالش های اقتصادی-اجتماعی، نظیر نابرابری آموزشی، تاثیر تحریم ها و پدیده فرار مغزها؛ ۳) چالش های مربوط به منابع انسانی، با محوریت کاهش منزلت معلم و ناکارآمدی نظام تربیت معلم؛ و ۴) چالش های فناورانه و زیرساختی، از جمله شکاف دیجیتال و مقاومت در برابر نوآوری. مقاله در ادامه، دیدگاه های مختلف (دولتی، انتقادی، و اقتصادی) را در تحلیل این معضلات بررسی کرده و در نهایت با ارائه یک جمع بندی، بر ضرورت اصلاحات بنیادین، تمرکززدایی و سرمایه گذاری هدفمند در حوزه منابع انسانی و فناوری به عنوان راهکارهای کلیدی تاکید می ورزد.

کلیدواژه ها:

نظام آموزش و پرورش ایران ، چالش های آموزشی ، تحقیق کیفی ، توسعه پایدار ، سیاست گذاری آموزشی ، سند تحول بنیادین.