بررسی تغییرپذیری میانگین ماهانه کلروفیل آ در دریای خزر در دوره ۲۰۲۲-۲۰۱۰ مبتنی بر برخی پارامترهای فیزیکی

هدف کار حاضر مطالعه تغییرپذیری میانگین ماهانه غلظت کلروفیل آ از سال ۲۰۱۰ تا ۲۰۲۲ به همراه دمای سطحی، باد و جریان سطحی (میانگین هفتگی، استخراج شده از داده های ارتفاع سنجی) در دریای خزر با کمک داده های ماهواره ای، با بررسی سری های زمانی، همبستگی ها، تحلیل طیفی و نمودارهای هافمولر، برای ماه هایی که با بیشترین شکوفایی جلبکی همراه با افزایش کلروفیل آ است، می باشد. بر اساس نتایج، بیشترین شکوفایی ها در اواخر ماه های گرم رخ می دهد (به ویژه در سپتامبر ۲۰۱۷). از ۲۰۱۰ تا ۲۰۱۸ شکوفایی جلبکی افزایشی بوده، ولی از ۲۰۱۸ تا ۲۰۲۲ غلظت آن کمی کاهشی بوده است. در ماه های اوج شکوفایی، بادهای سطحی شمال شرقی بوده که انتقال اکمن جنوب-غرب سو را تقویت و فرایند فراچاهی را در سواحل شمال شرقی خزر ترغیب می کند. در فصل سرد نیز، با جهت باد عمدتا جنوبی (فرارفت گرم)، شکوفایی ضعیف تر مشاهده شد. الگوی جریان ها با پیچک های میان مقیاس نیز نقشی موثر در انتقال افقی کلروفیل آ (در حد نامطلوب) به سواحل جنوب و غربی خزر دارند. به بیانی دیگر، کلروفیل آ تولیدشده در قسمت های شمال و مرکزی که در فصول گرم رخ می دهد، در اثر جریان ها به سواحل جنوب منتقل و موجب آسیب به شیلات و غیره می شود. غلظت کلروفیل آ (در تمام مقاله هر جا کلروفیل تنها آمده منظور کلروفیل آ است) در حوزه جنوبی هنگام شکوفایی فراگیر، حدود ۱۷درصد مقدار میانگین آن در خزر میانی است. سر ی زمانی، تحلیل طیفی و همبستگی ها به همراه نمودارهای هافمولر تغییرات غلظت کلروفیل آ به همراه تغییرات جریان نشان داد که جریان های شمال-جنوبی نقش مهمی در انتقال کلروفیل آ دارند. تغییرات سیکلی، حدود چهارساله، یک ساله یک، شش ماهه و سه ماهه در غلظت کلروفیل آ، به ویژه در خزر میانی مشاهده شد. تغییرات بلندمدت احتمالا مربوط به پدیده­های دور پیوند نوسان تغییرات جو-اقیانوس، همانند انسو هستند (احتمالا با تاخیر زمانی).

کلیدواژه ها:

شکوفایی جلبکی ، بادهای سطحی ، دمای سطحی آب ، توزیع کلروفیل آ ، گردش های سطحی ، دریای خزر