شناسایی جانداران خطرناک دریایی در خلیج فارس و دریای خزر و اصول نجات مصدومان ناشی از گزیدگی و سموم دریایی

زمینه و هدف: خلیج فارس و دریای خزر با برخورداری از تنوع زیستی قابل توجه، میزبان گونه های متعددی از جانداران دریایی هستند که برخی از آن ها می توانند برای انسان خطرناک باشند. از آن جایی که تعاملات انسانی با این محیط ها (از طریق غواصی، شنا و صیادی) در حال افزایش است، شناخت این گونه های خطرآفرین و فراگیری اصول کمک های اولیه و نجات مصدومان از ضروریات اجتناب ناپذیر به شمار می رود. این مقاله به منظور شناسایی گونه های خطرناک و ارائه پروتکل های امدادی در مواجهه با آن ها تدوین شده است. روش ها: در این مطالعه مروری، گونه های خطرناک و سمی آب های خلیج فارس و دریای خزر بر اساس مطالعات کتابخانه ای و پایگاه های داده معتبر علمی شناسایی و دسته بندی شدند. سپس، با استناد به استانداردهای بین المللی امداد و نجات (مانند دستورالعمل های سازمانهای معتبری مانند Red Cross و DAN) پروتکل های علمی برای پیشگیری و اقدامات اولیه پزشکی پس از گزیدگی، برقگرفتگی و مسمومیت های ناشی از این جانداران ارائه گردید. یافته ها: مهم ترین گونه های شناسایی شده در این نواحی شامل عروس های دریایی سمی (مانند Cassiopea andromeda)، ماهیان زهرآگین (مانند عقربماهی و سنگماهی)، انواع کرم های پرتار خاردار،stingrays  (ساسماهیان) و نیز کوسه ها هستند. حملات این جانداران عموما دفاعی و در پاسخ به تهاجم به قلمروی آن ها صورت می پذیرد. یافته ها بر اهمیت اقدامات فوری مانند شستشوی محل آسیب با آب دریا (و نه آب شیرین)، خارج کردن اجسام خارجی، استفاده از گرمای خشک برای غیرفعال کردن سموم و انتقال سریع مصدوم به مراکز درمانی تاکید دارد. نتیجه گیری: آگاهی از اکوسیستم محل فعالیت، شناسایی جانداران خطرناک و رعایت اصول ایمنی، موثرترین راه برای پیشگیری از حوادث است. با این حال، آموزش همگانی اصول اولیه کمک های اولیه ویژه گزیدگی ها و سموم دریایی برای کاستن از عوارض و افزایش احتمال نجات مصدومان امری حیاتی است. پیشنهاد می شود این آموزش ها در اختیار گروه های پرخطر مانند غواصان، صیادان و نیروهای امدادی قرار گیرد.

کلیدواژه ها:

First aid ، Marine toxins ، Persian Gulf ، Caspian Sea ، Dangerous animals ، Rescue ، کمک های اولیه ، سموم دریایی ، خلیج فارس ، دریای خزر ، جانوران خطرناک ، امداد و نجات.