اثر کوتاه مدت مکمل کافئین و ملاتونین بر شاخص های شناختی عملکردی در سربازان متعاقب محرومیت از خواب شبانه

هدف:محرومیت از خواب می تواند تاثیر منفی بر عملکرد شناختی و حافظه کاری داشته باشد. این مطالعه به بررسی اثرات مکمل های کافئین و ملاتونین بر این شاخص ها در سربازان پرداخته است.روش بررسی:پژوهش حاضر نیمه تجربی و از نوع کابردی با طرح پیش آزمون و پس آزمون بود. نمونه آماری شامل ۵۵ سرباز بود که ۵ نفر از مطالعه حذف شدند و ۵۰ نفر در ۵ گروه بی خوابی-کافئین (۱۰ نفر)، بی خوابی-ملاتونین (۱۰ نفر)، بی خوابی-دارونما (۱۰ نفر)، ملاتونین خواب (۱۰ نفر) و خواب کامل (۱۰ نفر) بود. جهت اندازه گیری متغیرهای شاخص عملکردی و حافظه کاری (N-BACK) به ترتیب از آزمون عملکردی FMS و آزمون ان-بک استفاده شد. شاخص های شناختی و عملکردی از آزمودنی ها پس از یک خواب معمولی اندازه گیری شد. آزمودنی ها در همه گروه ها ۴۰۰ میلی گرم کافئین، ملاتونین و دارونما پس از ۲۸ ساعت محرومیت از خواب مصرف کردند و سپس در ساعت ۳۰ تمام مراحل پیش-آزمون تکرار شد. تجزیه و تحلیل اماری با استفاده از نرم افزار spss نسخه ۲۸ و آزمون انالیز واریانس یک راهه با اندازه گیری مکرر انجام شد. جهت مقایسه تفاوت های درون گروهی نتایج از تست تعقیبی بونفرونی استفاده گردید.یافته ها:اثر عامل گروه شاخص عملکردی (۰/۰۰۱>p) ( η۲=۰/۴۰۲)، دقت (۱-back) (p<۰/۰۰۱) ( η۲=۰/۵۰۴)، زمان واکنش (۱-back) (p<۰/۰۰۱) ( η۲=۰/۴۴۹)، دقت (۲-back)  (p<۰/۰۰۱) ( η۲=۰/۴۶۹) و زمان واکنش (۲-back)  (p<۰/۰۰۱) ( η۲=۰/۵۱۰) در گروه های مختلف اختلاف معنی داری داشت (جدول ۲). به علاوه اثر تعاملی زمان*گروه بر شاخص عملکردی (p<۰/۰۰۱) ( η۲=۰/۸۳۶)، دقت (۱-back) (p<۰/۰۰۱) ( η۲=۰/۶۵۶)، زمان واکنش (۱-back) (p<۰/۰۰۱) ( η۲=۰/۷۴۰)، دقت (۲-back) (p<۰/۰۰۱) ( η۲=۰/۴۷۶) و زمان واکنش (۲-back) (p<۰/۰۰۱) ( η۲=۰/۷۹۷) در گروه های مختلف اختلاف معنی داری داشت.نتیجه گیری:مکمل های کافئین و ملاتونین می توانند بهبود قابل توجهی در حافظه کاری و عملکرد سربازان در شرایط کم خوابی ایجاد کنند. با این حال، تحقیقات بیشتری برای تعیین دوز و زمان بندی بهینه و همچنین بررسی عوارض جانبی بلندمدت ضروری است. استفاده از این مکمل ها باید محدود به شرایط خاص و تحت نظارت پزشکی باشد تا به بهترین نتایج دست یافت و از خطرات احتمالی جلوگیری شود.

کلیدواژه ها:

کافئین ، ملاتونین ، شاخص های عملکردی ، محرومیت از خواب شبانه ، سربازان