نگرشی کاربردی به آیه ۵۲ سوره احزاب: ﴿لایحل لک النساء من بعد﴾

هدف: خداوند در آیه ۵۲ سوره احزاب خطاب به پیامبر اکرم(ص) می­فرماید: «لایحل لک النساء من بعد...». برخی محققان شیعی با تکیه بر روایات بر این باورند که این آیه به وسیله آیه ۵۰ نسخ شده است. ازاین­رو، برخلاف مدلول این آیه، ازدواج­های جدید برای پیامبر(ص) حتی بعد از نزول این آیه جایز بوده است. «بازخوانی و ارزیابی دیدگاه مسنوخ بودن آیه ۵۲ سوره احزاب»، «ارائه تحلیل­های واقع­بینانه از ازدواج های پیامبر اکرم(ص)»، «امکان­سنجی به کارگیری این آیه در تبیین تحولات فرهنگی صدر اسلام» ضرورت بررسی نسخ این آیه را آشکار می کند. روش پژوهش: این پژوهش به شیوه تحلیلی انتقادی انجام شده است. بررسی دیدگاه مذکور نشان می­دهد این دیدگاه دارای ضعف­های جدی از جمله عدم تطابق با آیات قرآن کریم و نداشتن مستندات کافی است. یافته ها: بررسی­ تحلیلی آیات و روایات نشان می­دهد، دیدگاه منسوخ بودن آیه ۵۲ از سوره احزاب با چالش­های زیادی مواجه است؛ زیرا:  الف: بین این آیه و آیه ناسخ تعارضی نیست؛ درحالی که در نسخ باید بین ناسخ و منسوخ تعارض کلی برقرار باشد به نحوی که به­ هیچ وجه نتوان بین آنها جمع کرد. ب: در نسخ، منسوخ باید مقدم بر ناسخ باشد؛ درحالی­که آیه ۵۰ در قرآن قبل از آیه ۵۲ قرار دارد و محتوای این دو هم این ترتیب را تایید می کند. ج: علاوه بر استناد به روایاتی از سنخ «خبر واحد» در این دیدگاه، این روایات با قرآن در تعارض هستند. در اصول­فقه نیز ثابت شده است که این اخبار نمی­توانند ناسخ قرآن باشند. نتیجه گیری: دیدگاه نسخ آیه ۵۲ سوره احزاب نه تنها مقتضی ندارد؛ بلکه با موانع زیادی روبروست. عدم پذیرش نسخ این آیه زمینه را برای تحلیل دقیق ازدواج­های پیامبر(ص) جهت آشکارکردن نقش این ازدواج­ها در تحولات فرهنگی صدر اسلام و تبیین روش تدریجی قرآن در محدودکردن تعداد همسران یک مرد را فراهم می­کند.

کلیدواژه ها:

ازدواج های پیامبر(ص) ، آیه ۵۲ سوره احزاب ، نسخ ، محدودیت تعداد همسران یک مرد ، تحولات فرهنگی صدر اسلام