تحلیل نهادی کارکرد تشکل ها در فرش دستباف براساس نظریه داگلاس نورث در دوره جمهوری اسلامی ایران

اکثرا موانع توسعه و همینطور کاهش تولید و صادرات فرش دستباف در بعد اقتصادی به عواملی همچون عدم وجود بازاریابی، بی­ثباتی نرخ ارز، تحریم­های بین­المللی، دستمزد و هزینه مواد اولیه تولید و عدم حمایت دولت، نسبت داده شده است. در این پژوهش ضمن پذیرفتن این عوامل در فرش دستباف و اثرات قابل ملاحظه آن ها، به موضوع بسیار مهم کارکرد تشکل ها بر اساس رویکرد اقتصادنهادگرا، در این حوزه پرداخته شده است. هدف این پژوهش بررسی کارکرد تشکل ها بر اساس نظریه داگلاس سی. نورث، اقتصاددان نهادگرایی، در فرش دستباف، دوره جمهوری اسلامی ایران است. گردآوری مطالب به روش کتابخا نه­ای (اسنادی) و گردآوری داده ها از روش مصاحبه عمیق استفاده شده است و سپس با روش تحلیل کیفی با رویکرد تماتیک مورد بررسی قرار گرفته و سعی شده است مولفه ها مخصوصا  نهادهای تاثیرگذار در ابتدا شناسایی و سپس مورد تجزیه وتحلیل قرار گیرد. همچنین برای اندازه تعداد مصاحبه ها از اشباع نظری استفاده شده است و مصاحبه ها تا زمانی که ایده جدیدی کشف نشد ادامه یافت نمونه های مورد مصاحبه بر اساس تخصص های لازم و سوالات نیز بر همین اساس تدوین شده است که به شیوه کدگذاری با نرم افزار maxQDA کدگذاری، مقوله بندی و تجزیه و تحلیل شده است که نتایج قابل ملاحظه ای از آن بدست آمده است. بررسی­های این پژوهش نشان می­دهد؛ از چالش های مهم نهادی نبود جامعه مدنی قدرتمند است، و عدم فعالیت تشکل ها، الف: هزینه مبادله را بالا می­برد (عدم انسجام سراسری اصناف و اتحادیه­های فرش دستباف برای حل مشکلات خود). ب: حقوق قشرهای مختلف جامعه که بر اساس چانه زنی محقق می­شود را به گروه­های سیاسی و یا امیال سیاست­مداران می­سپارد. ج: در جامعه­ی دسترسی­باز، دسترسی به رانت مولد اقتصادی برای همگان و نه صرفا فرادستان است که این مهم نیاز به برابری حقوقی و آزادی و استقلال تشکل­ها و سازمان­های مستقل است و اگر این جامعه مدنی پرقدرت وجود نداشته باشد دسترسی باز امکان پذیر نخواهد بود.

کلیدواژه ها:

institutional economy ، organizations ، hand-woven carpet art-industry ، Douglas North ، اقتصاد نهادی ، تشکل ها ، هنر-صنعت فرش دستباف ، داگلاس نورث ، اقتصاد نهادی