بررسی اثر متقابل فصل و اندازه ذرات علوفه بر نرخ مصرف خوراک، گوارش پذیری مواد مغذی و فراسنجه های مدفوع گاوهای هلشتاین پرتولید

چکیده مبسوط مقدمه و هدف: مطالعات گذشته نشان داده اند که در تغذیه گاوهای شیری، علاوه بر این‎که جیره باید از نظر میزان مواد مغذی متوازن باشد، شکل فیزیکی جیره ها ازجمله اندازه ذرات آن ها نیز عامل موثری بر عملکرد صحیح شکمبه و درنتیجه عملکرد تولیدی دام است. از طرف دیگر، تغییرات اقلیمی و پدیده گرمایش زمین و متعاقبا تنش حرارتی به شکل های مختلف، عملکرد و راندمان تولیدی گاوهای شیری را تحت تاثیر قرار می دهند. اگرچه نشان داده شده ‎است که مقدار ماده ی خشک مصرفی در شرایط تنش گرمایی در مقایسه با شرایط دمایی نرمال کاهش پیدا می‎کند اما این‎که اندازه ذرات خوراک در طول تنش گرمایی چگونه می‎تواند رفتار تغذیه‎ای، عملکرد و فراسنجه‎های خونی و شکمبه‎ای گاوها را تحت تاثیر قرار ‎دهد واضح نیست. در واقع، تاکنون مطالعه‎ای که در آن به بررسی همزمان اثر متقابل دمای محیطی و اندازه ذرات علوفه بر مصرف مواد مغذی و نیز گوارش‎پذیری آن‎ها در گاوهای شیرده پرداخته باشد، گزارش نشده است. بنا بر این، هدف از مطالعه حاضر بررسی همزمان اثر متقابل فصل (بهار و تابستان) و اندازه ذرات علوفه (درشت و ریز) بر مصرف مواد مغذی و نیز گوارش‎پذیری آن‎ها در گاوهای شیرده پرتولید بود. مواد و روش‎ها: تعداد ۱۰۰ راس گاو هلشتاین پرتولید در دو فصل بهار و تابستان استفاده گردید، به طوری‎که در هر فصل از ۵۰ راس گاو در قالب دو تیمار حاوی علوفه یونجه با اندازه ذرات درشت (میانگین هندسی ۷/۷ میلی‎متر) و تیمار حاوی علوفه یونجه با اندازه ذرات ریز (با میانگین هندسی ۴/۲ میلی‎متر) استفاده گردید. به‎منظور محاسبه مقدار ماده ی خشک مصرفی، خوراک عرضه‎شده و نیز مقدار باقیمانده آن در روز بعد و قبل از عرضه خوراک تازه در طول تمامی روزهای دوره نمونه‎گیری توزین گردید. همچنین، به ‎منظور بررسی نرخ مصرف خوراک طی ۲، ۴، ۸ و ۲۴ ساعت پس از خوراک دهی وعده صبح مقدار خوراک باقیمانده در آخور توزین و سپس به داخل آخور برگردانده شد. اندازه‎گیری گوارش‎پذیری ظاهری مواد مغذی با استفاده از نشانگر خاکستر نامحلول در اسید در نمونه‎های خوراک و مدفوع استفاده گردید. یافته‎ها: نتایج نشان دادند که مقدار ماده ی خشک مصرفی برای فصل بهار در مقایسه با فصل تابستان به‎طور معنی‎داری بیشتر بود (۰/۰۱>p). همچنین، بین فصول مختلف از لحاظ فراسنجه نرخ مصرف خوراک تفاوت معنی‎داری وجود داشت و مقدار خوراک مصرف شده (بر حسب کیلوگرم) طی دو ساعت اولیه پس از خوراک‎دهی صبح برای فصل تابستان به‎طور معنی‎داری بیشتر از فصل بهار بود (۰/۰۲P = ) در حالی‎ که مقدار خواک مصرفی طی مدت زمان دو الی چهار ساعت و همچنین چهار الی هشت ساعت پس از خوراک‎دهی صبح برای فصل بهار بیشتر بود. به‎طور کلی در مطالعه حاضر، گاوهای شیرده طی فصل بهار (شرایط نرمال دمایی) در مقایسه با فصل تابستان (شرایط تنش حرارتی) از نرخ مصرف خوراک یکنواخت‎تری در طول شبانه‎روز برخوردار بودند. لازم به ذکر است که مقدار خوراک مصرفی روزانه بین تیمارهای حاوی علوفه با اندازه ذرات مختلف (ریز در مقابل درشت) تفاوت معنی‎داری نداشت. به‎علاوه، اندازه ذرات علوفه اثر معنی‎داری بر گوارش‎پذیری مواد مغذی نداشت در حالی‎که گوارش‎پذیری ماده ی خشک، ماده ی آلی و پروتئین خام برای فصل تابستان در مقایسه با فصل بهار به‎طور معنی‎داری بیشتر بودند. نتیجه‎گیری: نتایج مطالعه حاضر نشان دادند که متغیر فصل در مقایسه با اندازه ذرات علوفه اثرات ملموس‎تری بر ماده خشک مصرفی، نرخ مصرف خوراک، گوارش مواد مغذی و دفع مواد مغذی در گاوهای شیرده پرتولید داشت. همچنین عدم تاثیر اندازه ذرات خوراک نشان دهنده انعطاف پذیری دستگاه گوارش نشخوارکنندگان در مواجهه با اندازه های مختلف ذرات علوفه است. این نتایج اهمیت مدیریت تغذیه در شرایط مختلف اقلیمی را برجسته می کنند و نشان می دهند که حیوانات مکانیسم های تطبیقی پیچیده ای برای حفظ کارایی تغذیه ای در شرایط چالش آمیز دارند.

کلیدواژه ها:

Digestibility ، Feed intake pattern ، Heat stress ، Holstein cows ، Particle size ، اندازه ذرات ، تنش حرارتی ، گوارش پذیری ، نرخ مصرف خوراک ، گاو هلشتاین