تحلیل حساسیت مدل اکوکراپ تحت تنش های شوری و آبی درآبیاری قطره ای تیپ در گیاه گینوا

سابقه و هدف: امروزه مدل های گیاهی ابزار مناسبی برای شبیه سازی پارامترهای مهم کشاورزی به شمار می روند. مدلهایشبیهساز عملکرد گیاهان در دهه اخیر بهعنوان یک ابزار مدیریتآب در مزرعه و بهینهسازیبهره وری آب اهمیت زیادی پیدا کرده است. با توجه به وجود تنش های محیطی در هر منطقه، مدل های گیاهی باید ارزیابی شده و مورد بررسی قرار گیرند. مدل اکوکراپ یکی از مدل های گیاهی است که توسط سازمان خواروبار کشاورزی برای شبیه سازی عملکرد گیاهان زراعی تحت شرایط مختلف محیطی ارائه شده است. تحلیل حساسیت به عنوان مرحله ی اساسی پیش از ارزیابی مدل AquaCrop به شمار می رود که اثر زیادی در بهبود سرعت و دقت مراحل واسنجی و صحت سنجی دارد. لذا، یافتن پارامترهای حساس و غیرحساس در این مرحله برای گیاهان زراعی موجود در دیتابیس AquaCrop از اهمیت زیادی برخوردار است. مواد و روش ها: پژوهش حاضر با هدف تحلیل حساسیت این مدل گیاهی در یک مزرعه تحقیقاتی واقع در شهرستان باغملک، در شرق استان خوزستان، در طول جغرافیایی ۴۹ درجه و ۵۱ دقیقه شرقی و عرض جغرافیایی ۳۱ درجه و ۴۱ دقیقه ی شمالی در سال زراعی ۱۴۰۲-۱۴۰۱ انجام شد. در این پژوهش، گیاه کینوا تحت آبیاری قطره ای و به صورت پالسی کشت گردید. تیمارهای مورد پژوهش شامل مقدار آب آبیاری (I۱: ۶۰، I۲: ۸۰ و I۳: ۱۰۰ درصد نیاز آبی) و شوری آب (F: ۵/۰ و S: ۶ دسی زیمنس بر متر) بود. در ادامه میزان حساسیت این مدل گیاهی نسبت به تغییرات پارامترهای رشد گیاهی شامل بهره وری آب نرمال شده (WP*)، حداکثر ضریب تعرق گیاهی (KCTrx)، پوشش گیاهی اولیه (CC۰)، ضریب رشد پوشش گیاهی (CGC)، ضریب کاهش پوشش گیاهی (CDC) و شاخص برداشت (HI) به روشBeven (۱۹۷۹) ارزیابی شد.یافته ها: نتایج نشان داد که مدل AquaCrop بیشترین حساسیت را نسبت به تغییرات پارامتر بهره وری آب نرمال شده (با متوسط ضریب حساسیت ۸۲/۰) داشت. پس از آن، بیشترین حساسیت نسبت به پارامترهای حداکثر ضریب تعرق گیاهی، شاخص برداشت و ضریب رشد پوشش گیاهی به ترتیب با متوسط ضرایب حساسیت ۷۲/۰، ۶۸/۰ و ۳۸/۰ به دست آمد. کمترین حساسیت نیز نسبت به دو پارامتر پوشش گیاهی اولیه و ضریب کاهش پوشش گیاهی به ترتیب با متوسط ضریب حساسیت ۰۲/۰ و ۰۵/۰ تعیین شد. تغییرات زیست توده کینوا نسبت به مقادیر ضریب کاهش پوشش گیاهی معکوس و نسبت به مقادیر سایر پارامترهای گیاهی مستقیم بود. نتیجه گیری: افزایش تنش شوری و آبی سبب افزایش حساسیت نتایج شبیه سازی مدل AquaCrop نسبت به تغییرات بهره وری آب نرمال شده، ضریب تعرق گیاهی، شاخص برداشت و ضریب رشد پوشش گیاهی گردید. بنابراین پیشنهاد می شود در مرحله ی واسنجی تنها این چهار پارامتر گیاهی مورد ارزیابی قرار گیرند و اگر تیمارهای تنش آبی و شوری وجود دارد؛ واسنجی پارامترها تحت این شرایط نیز انجام گردد.

کلیدواژه ها:

بهره وری آب نرمال شده ، روش Beven ، مدل سازی گیاهی