اثربخشی آموزش ابراز وجود و مدیریت استرس بر فرایند خانواده و بهزیستی ذهنی زنان سرپرست خانوار

در سال های اخیر، زنان سرپرست خانوار به عنوان یکی از گروه های آسیب پذیر اجتماعی با چالش های روانی و اجتماعی متعددی روبرو هستند که مدیریت استرس و توانایی ابراز وجود، نقش مهمی در ارتقای سلامت روان و بهبود فرایند خانواده آنان ایفا می کند. با توجه به پیامدهای منفی ناشی از فشارهای متعدد، فقدان حمایت های کافی و تاثیر مستقیم این عوامل بر کیفیت زندگی این گروه، پژوهش های مداخله ای در زمینه آموزش مهارت های روان شناختی از ضرورت بالایی برخوردار هستند. هدف این مطالعه، بررسی اثربخشی آموزش هم زمان ابراز وجود و مدیریت استرس بر فرایند خانواده و بهزیستی ذهنی زنان سرپرست خانوار است. این پژوهش به صورت نیمه تجربی با طرح پیش آزمون و پس آزمون و گروه کنترل اجرا شد. جامعه آماری را زنان سرپرست خانوار تحت پوشش سازمان بهزیستی شهرستان کاشان در سال ۱۴۰۰ تشکیل دادند. از این میان ۳۰ زن به صورت در دسترس انتخاب و به روش تصادفی به دو گروه آزمایش و کنترل تقسیم شدند. ابزارهای جمع آوری داده شامل مقیاس فرایند خانواده، مقیاس رضایت از زندگی و مقیاس عاطفه مثبت و منفی بود. گروه آزمایش طی ۸ جلسه آموزشی ۹۰ دقیقه ای آموزش ترکیبی مهارت ابراز وجود و مدیریت استرس را دریافت کرد. داده ها نهایتا با استفاده از نرم افزار SPSS و آزمون تحلیل کوواریانس چندمتغیره تحلیل شدند. نتایج حاصل نشان داد آموزش ترکیبی ابراز وجود و مدیریت استرس موجب بهبود معنادار فرایند خانواده و افزایش بهزیستی ذهنی زنان سرپرست خانوار شد؛ به طوری که تفاوت معناداری میان گروه آزمایش و کنترل از نظر فرایند خانواده و بهزیستی ذهنی مشاهده گردید (F=۵.۸۷)، (p<۰.۰۱). یافته های پژوهش بیانگر اثربخشی برنامه آموزشی در ارتقاء سلامت روان و بهبود عملکرد خانواده زنان سرپرست خانوار است. به نظر می رسد آموزش هم زمان این مهارت ها می تواند راهکاری مناسب برای کاهش آسیب های روانی و افزایش کیفیت زندگی این گروه آسیب پذیر باشد. از محدودیت های پژوهش می توان به حجم نمونه محدود، دسترسی دشوار به گروه هدف و تاثیر شرایط اجتماعی بر پاسخ دهی اشاره کرد. توصیه می شود مداخلات مشابه در سطح گسترده تر و با روش های مقایسه ای بیشتری اجرا شود تا زمینه حمایت روانی و اجتماعی مطلوب تر زنان سرپرست خانوار فراهم گردد.

کلیدواژه ها:

آموزش ابراز وجود ، مدیریت استرس ، فرایند خانواده ، بهزیستی ذهنی