ارزیابی الگوهای رایج در پایش کیفی منابع آب کشور و ارائه رهیافت نو در این خصوص (با رویکرد علمی، اقتصادی و اثربخشی)

مقدمه و اهمیت موضوع: در حال حاضر کنترل کیفیت آب متکی بر نمونه برداری نقطه‌ای و اندازه‌گیری‌های آنالیتیک ابزاری برای تعیین غلظت آلاینده ها است. محدودیت های قابل توجهی برای این نوع کنترل وجود دارد که از آن جمله می توان به عدم تشخیص حضور آلاینده های ناشناخته و غیر روتین و غیراقتصادی بودن آنالیزها اشاره نمود. مقاله حاضر سعی دارد تا روشهای زیستی نوین کاربردی جهت پایش کیفی منابع آب ارائه نماید. مواد و روشها: با توجه به هدف مطالعه که معرفی تکنیک ها و ابزارهای موجود برای کنترل بیولوژیکی کیفیت آب با تمرکز بر مزیت ها و معایب نسبی آنها می باشد اطلاعات مورد نیاز با بررسی و جمع آوری داده های موجود و مطالعات موردی ارائه شده در کتب تخصصی، مقالات و سایت‌های معتبر علمی تهیه و تدوین گردید.نتایج و بحث: روش‌های پایش زیستی اغلب برای پایش تغذیه گرایی (اوتروفیکاسیون) و آلودگی با مواد آلی استفاده شده است. تکنیک‌های نوین پایش زیستی مشتمل بر بیومارکرها، بیوسنسورها، سیستم‌های هشدار سریع بیولوژیکی (BEWS) و سنجش بیولوژیکی کل ارگانیسم ها می باشد که برای اکثر منابع آب قابل استفاده است. بیوسنسورها نماینده‌های ضعیف‌تری از کیفیت بیولوژیکی ارائه می‌کنند و در مقابل بیومارکرها در نشان دادن کیفیت بیولوژیکی قویتر عمل مینمایند. از لحاظ تاکسونومیکی اغلب از گونه‌ها استفاده شده و سایر طبقه‌بندی‌های تاکسونومیکی کاربرد کمتری دارند. گیاهان ماکروسکوپی، بی‌مهرگان اعماق آب‌ها، فیتوپلانکتون‌ها، ماهی و فیتوبنتوس‌ها سهم بیشتری را در مطالعات نسبت به سایر گونه‌ها به خود اختصاص داده‌اند.نتیجه‌گیری: استفاده از روشهای نوین زیستی در پایش کیفی منابع آب می تواند اطلاعات مفیدی در خصوص کیفیت آب و آلودگیها ارائه نموده و مزایای اقتصادی نیز در بر داشته باشد. لذا رویکرد مناسب به این سو در کنار پایشهای شیمیایی توسط سازمانهای مسئول و آموزش کارشناسان خبره در این خصوص ضروری به نظر می رسد.

کلیدواژه ها:

منابع آب ، کیفیت ، پایش ، شاخصهای زیستی