تاثیر مایه زنی قارچ های میکوریز آربوسکولار توامان با باکتری های محرک رشد بر شاخص های رشدی و فتوسنتزی دو رقم گیاه گلرنگ (Carthamus tinctorius)

سابقه و هدف: با توجه به نقش بسزای گیاهان گیاهان دارویی از جمله گلرنگ در سطح کشور و استان کرمان، کاربرد برخی میکروارگانیسم ها مانند قارچ های میکوریز آربوسکولار و باکتری های محرک رشد به منظور بهبود رشد و عملکرد گیاه مزبور می تواند حائز اهمیت باشد. گیاهان دارویی به علت داشتن متابولیت های ثانویه دارای خصوصیات دارویی مفیدی می باشند و همچنین این گیاهان در حفظ اکوسیستم ها، توسعه اقتصادی، امنیت غذایی، ذخایر ژنتیکی و خودکفایی دارویی نقش مهمی در سطح ملی ایفا می نمایند. به دلایل مختلفی کشت زراعی گیاهان دارویی چندان ساده و گاهی امکان پذیر نمی باشد از این دلایل می توان سرعت رشد پایین، نیازهای محیطی خاص، سرعت جوانه زنی پایین، دوره خفتگی بذر و حساسیت به برخی از آفات و بیماری ها را نام برد. از آنجائیکه در اکوسیستم های طبیعی، ۹۰ درصد ریشه گیاهان با قارچ های میکوریز همزیستی دارند و حاصل این همزیستی، فعالیت قارچ در جهت جذب و انتقال عناصر غذایی به گیاه میزبان و دریافت ترکیبات کربنه حاصل از فتوسنتز گیاه میزبان توسط قارچ همزیست می باشد از این رو چنین گیاهانی، به دلیل جذب بیشتر عناصر غذایی و آب، دارای رشد و عملکرد بهتری هستند و تحمل بیشتری در برابر انواع تنش های زیستی (مانند عوامل بیماری زا) و غیر زیستی (مانند کمبود یا مسمومیت مواد غذایی، خشکی، شوری و عناصر سنگین) بروز می دهند . ازاینرو، استفاده از کودهای زیستی مبتنی بر قارچ های میکوریز آربوسکولار یکی از گزینه های امیدبخش به منظور توسعه سیستم های کشاورزی با صرفه جویی در منابع و مصرف ترکیبات شیمیایی و احیاء مراتع طبیعی محسوب می گردد.مواد و روش: به این منظور، آزمایشی در گلخانه تحقیقاتی پژوهشکده فناوری تولیدات گیاهی دانشگاه شهید باهنر کرمان به صورت فاکتوریل در قالب طرح کاملا تصادفی در سه تکرار روی دو رقم گلرنگ (گلدشت و۶N) انجام گردید. در این بررسی از دوگونه قارچ میکوریز آربوسکولار Funneliformis mosseae و Rhizophagus intraradicesبصورت توامان و دو گونه باکتری Bacillus subtilis و Pseudomonas putida استفاده گردید و تاثیر این تیمارها بر شاخص های رشدی، عملکردی و فیزیولوژیکی گیاه مورد بررسی قرار گرفت. یافته ها: نتایج نشان داد قارچ های میکوریز آربوسکولار و باکتری های محرک رشد باعث افزایش شاخص های رشدی، عملکردی و فتوسنتزی در هر دو رقم گلرنگ می گردد. به طور کلی رقم گلدشت واکنش بیشتری به مایه زنی میکروبی در مقایسه با رقم۶N نشان داد. از بین تیمارها، تیمار قارچهای میکوریز و تیمار کاربرد توامان قارچ های میکوریز همراه با هر دو باکتری در دو رقم صفات بیشتری را تحت تاثیر قرار دادند. همچنین کاربرد توامان قارچ های میکوریز همراه با هر دو باکتری باعث افزایش ۴۰ درصدی عملکرد دانه در بوته شد.نتیجه گیری: اثرات متقابل بین ژنوتیپ گیاه و مایه زنی میکروبی بر صفات مورفولوژیکی و فتوسنتزی، نشان می دهد هر دو عامل می توانند در بهبود رشد و عملکرد گیاهان دخیل باشند.در نتیجه، استفاده از ترکیبات میکروبی، به ویژه ترکیب قارچ میکوریزا و باکتری های تقویت کننده رشد، به عنوان یک روش پایدار و موثر برای بهبود کیفیت و عملکرد محصولات کشاورزی، قابلیت توصیه و استفاده دارد.

کلیدواژه ها:

پارامترهای رشدی ، باکتری های محرک رشد ، گلرنگ ، قارچهای میکوریز آربوسکولار