مبانی فقه حکومتی در صحیفه سجادیه و رساله حقوق امام سجاد(ع)

فقه حکومتی رویکرد حکومتی به مسائل فقهی است و به استناد قاعده «عدم جدایی دین از سیاست»، وظایف فقیه را در قبال فرد و اجتماع تبیین می کند و حتی مناسبات خارجی را در گستره حکومت دینی تعریف و روابط فی مابین حاکمان و مردم را مشخص می کند. خط مشی ورود به فقه حکومتی، مستند به آیات قرآن و ناظر به تمام زوایای زندگی فردی و اجتماعی انسان است که بیان و تبیین آن به استناد آیه ۷ سوره آل عمران (وما یعلم تاویله الا الله والراسخون فی العلم) در دست «راسخون فی العلم» است. ازجمله چهره های برجسته در این زمینه، امام سجاد؟ع؟ است که در دوران خفقان و استبداد اموی، با بهره گیری از قالب دعا، نظام زندگی فردی و اجتماعی را بر پایه اهداف قرآن و سعادت حقیقی انسان ترسیم کرد. ایشان در خلال این ادعیه، به روشنی بر حاکمیت مطلق الهی و اصل ولایت فقیه -که مبتنی بر همان مبانی قرآنی است- تصریح کرده است. پرداختن به ابعاد گوناگون فقه حکومتی، از آن رو اهمیت دارد که تحقق حکومت دینی، ضرورتی اجتناب ناپذیر است و این ضرورت به روشنی از کلام معصومان؟عهم؟ قابل استنباط است. در این پژوهش، با بهره گیری از روش توصیفی -تحلیلی و بر پایه مطالعات کتابخانه ای، تلاش شده است تا مبانی فقه حکومتی از فرازهای دعای امام سجاد؟ع؟ در صحیفه سجادیه و نیز از حقوقی که آن حضرت در رساله حقوق بیان فرموده اند، استخراج گردد. حاصل این تحقیق آن است که به سبب انطباق فرازهای فراوانی از این دو منبع با اصول و مبانی فقه حکومتی، می توان مبانی متعددی از فقه حکومتی را از منظر امام سجاد؟ع؟ استخراج کرد.

کلیدواژه ها:

فقه حکومتی ، مبانی ، بایسته ها ، صحیفه سجادیه ، رساله الحقوق