بازخوانی و نقد کتاب ریشه های الهیاتی مدرنیته از ریشه های الهیاتی تا میوه های سکولار

هدف مقاله حاضر بازخوانی و ارزیابی نقادانه کتاب «ریشه های الهیاتی مدرنیته» نوشته آلن گیلسپی است. اثر مزبور یکی از متون موفق اجتماعی - الهیاتی است. نویسنده، با موضعی خوش بینانه نسبت به مدرنیته ایده خویش را در کتاب می پروراند. دغدغه اصلی او اثبات نقش الهیات در شکل گیری مدرنیته است. ادعایی که جایگاهی در روایت عصر روشن گری ندارد. گیلسپی معتقد است نه تنها ضدیت با دین، اساس مدرنیته نیست بلکه مدرنیته خاستگاه دینی دارد و ظهور یافته در یک گفتگوی الهیاتی است. تعارض بر سر مسئله اراده خدا و انسان و جمع بین دوگانه جبر و اختیار، نزاع های بعدی فلسفی را در هر دوره ای شکل می دهد. از انقلاب نومینالیستی تا ابداع فردیت توسط پترارک، در پی آن تناقضات حل ناشدنی بین اراسموس و لوتر بر سر مسئله دنباله دار تناقض بین اراده خداوند و اراده انسان زمینه ای فراهم آورد تا دکارت معنایی سوبژکتیویته را پی ریزی کند که اساس مدرنیته و غرب کنونی را شکل داده است. گیلسپی شرور مدرن را انتقال صفات الهی به انسان یا سکولار شدن این صفات تحلیل کند بدین سان او از اختفاء سکولاریزاسیون سخن می گوید و مسئولیت فجایع جنگ های جهانی و دیگر شرور مدرن را به پای سکولار شدن صفات الهی و انتقال آن به انسان و نیروهای اجتماعی می نویسد.

کلیدواژه ها:

الهیات ، مدرنیته ، جبر ، اراده ، نومینالیست ، سوبژکتیویته ، سکولاریزاسیون