تبیین الگوی جهان شهر اسلامی در اندیشه سید جمال الدین اسدآبادی

از دیرباز، بسیای از متفکرین و مصلحین در پی ایجاد و شناسایی مختصات محیطی برای زندگی انسان بوده اند. این مختصات در قالب جهان بینی و اهداف حیات انسان، گاه به طور عام و به صورت دستورالعمل هایی برای زندگی و چگونگی تنظیم روابط اجتماعی، ارتباط انسان با طبیعت و با ساخته هایشان ارائه شده اند؛ گاهی نیز در قالب ایده کلی و الگوی عمومی شهر ایده آل با نام هایی همچون مدینه فاضله نزد فارابی، و یوتوپیا (آرمانشهر) نزد کسانی چون افلاطون، سهروردی، تامس مور، آگوستین و... مطرح گردیده اند. سید جمال الدین اسدآبادی در نیمه قرن نوزدهم میلادی در عرصه فکر و اندیشه مسلمانان تحولی عظیم پدید آورد. این تحول همانا تاکید بر کاربردی کردن فلسفه و ایجاد نگاهی اجتماعی و حل المسائلی به قرآن با تاکید بر حکمت بود. این پژوهش با روش کیفی به دنبال کشف آرمانشهر سید جمال الدین اسدآبادی در خلال آثار و اندیشه های وی بوده و در پی پاسخ به این پرسش است که آرمانشهر وی چه ساختاری داشته و عناصر شهری آن کدام است؟ نتایج پژوهش حاکی از آن است که آرمانشهر وی در واقع به یک شهر محدود نشده، و ساختاری سه سطحی شامل جهان شهر اسلامی، کشورهای اسلامی و شهرها را شامل می شود. عناصر شکل دهنده آرمانشهر سید جمال الدین بر اساس اندیشه های وی در رابطه با وحدت، آگاهی، آموزش و تولید؛ شامل رهبری، مجلس، قوه اجراییه، عدالتخانه، مطبوعات، مساجد، مدارس، فضاهای گفتگو و... است.

کلیدواژه ها:

سید جمال الدین اسدآبادی ، آرمانشهر ، اندیشه اسلامی ، الگوی ساختاری