تبیین مدل تاثیر عناصر معماری بومی در اسکان پس از سوانح بر حس مکان با استفاده از مدل سازی معادلات ساختاری: (مطالعه موردی: ایوان در بازسازی زلزله رودبار)

هر ساله، بسیاری از مردم خانه های خود را در اثر بلایای طبیعی از دست می دهند و نیاز به بازسازی خانه هایشان دارند. ایران از نظر تعداد و شدت بلایای طبیعی و نیاز بعدی به بازسازی خانه برای افراد آسیب دیده، در بین کشورهای جهان رتبه بالایی دارد. با این حال، فرآیند بازسازی و اسکان مجدد، عمدتا بر جنبه های فیزیکی ساختمان ها تمرکز دارد و به جنبه های عاطفی، شناختی و رفتاری انسان، به عنوان مثال، حس مکان، توجه کافی نمی شود. حس مکان مردم می تواند تحت تاثیر روش و الگوی ساختمان ها قرار گیرد. استفاده از عناصر معماری بومی به عنوان میراثی از معماری گذشته در فرآیند ساخت و ساز، نقش مهمی در ایجاد فضای هویت بخش و حس مکان مردم دارد. این پژوهش بر روی روستاهای آسیب دیده از زلزله رودبار در سال ۱۹۹۰ متمرکز بود و بررسی کرد که آیا رابطه معناداری بین استفاده از تلار و ایوان به عنوان یکی از مهم ترین عناصر معماری بومی در بازسازی مسکن و درک ساکنان از حس مکان وجود دارد یا خیر. در این مطالعه از هر دو روش کمی و کیفی استفاده شد. مصاحبه های میدانی عمیق با ساکنان ۱۲ روستای شهرستان رودبار انجام شد. نتایج نشان می دهد که رابطه معناداری بین استفاده از تلار و ایوان و مولفه های آن (کالبدی، ارتباطی و عملکردی) و بهبود حس مکان افراد و رضایت ساکنان وجود دارد. همچنین با استفاده از مدل سازی معادلات ساختاری مشخص شد که ویژگی های کالبدی و عملکردی تلار و ایوان به صورت مستقیم و ویژگی ارتباطی به صورت غیر مستقیم بر افزایش حس مکان اثرگذار است. بنابراین استفاده از عناصر معماری بومی به عنوان یک راهبرد اساسی در بازسازی پس از سوانح، می تواند تاثیر مهمی در افزایش حس مکان ساکنان داشته باشد.

کلیدواژه ها:

بازسازی پس از سوانح ، حس مکان ، عناصر معماری بومی ، مدل سازی معادلات ساختاری.