بکارگیری روش حذف فرضی در سنجش میزان حساب مضاعف در زنجیره های ارزش جهانی و نسبت آن با توسعه یافتگی کشورها

نظام های حسابداری موجود و آمارهای تجارت خارجی به دلایل مختلف در تجزیه ارزش افزوده موجود در صادرات ناخالص و به تبع آن محاسبه حساب مضاعف زنجیره های ارزش جهانی ناتوان هستند. حساب مضاعف نقش کلیدی در ادغام هر کشور با اقتصاد جهانی ایفا می کند. در سال های اخیر علی رغم پژوهش های اندک در ایران، مسئله حساب مضاعف و نسبت آن با توسعه یافتگی مورد غفلت قرار گرفته است. مقاله حاضر با دو پرسش محوری تلاش می کند که این مسئله را مورد تجزیه و تحلیل قرار دهد. نخست اینکه، آیا سنجش حساب مضاعف در تجزیه ارزش افزوده صادرات ناخالص در قالب مبادلات تجاری دوجانبه می تواند معیاری برای درجه توسعه یافتگی کشورها باشد؟ دوم، کدامیک از دو گروه کشورهای شانگهای و اتحادیه اروپا دارای حساب مضاعف بیشتری با ایران هستند؟ برای این منظور از روش حذف فرضی با پایه های آماری جدول داده-ستانده جهانی طی سال های ۱۹۹۰-۲۰۱۷ برای ۱۸۹ کشور جهان استفاده می شود. یافته های مقاله نشان می دهد که نخست کشورهایی که در سطوح درآمدی بالاتر (پایین تر) طبقه بندی می شوند، به طور متوسط تمایل به داشتن حساب مضاعف بالاتری (پایین تر) دارند و دارای ادغام بیشتری(کمتری) با اقتصاد جهانی هستند. دوم، در بیش از دو دهه اخیر اگرچه حساب مضاعف ایران با دو گروه مورد مطالعه بسیار ناچیز بوده است؛ اما همواره حساب مضاعف ایران با کشورهای اتحادیه اروپا از حساب مضاعف ایران با کشورهای سازمان همکاری شانگهای بیشتر بوده است.

کلیدواژه ها:

حساب مضاعف ، توسعه یافتگی ، تجزیه ارزش افزوده موجود در صادرات ناخالص ، کشورهای گروه شانگهای و اتحادیه اروپا