تبیین اندیشه های اسلامی در ارزشیابی تکوینی از منظر قرآن و حدیث

این مقاله با هدف تبیین اندیشه های اسلامی در حوزه ارزشیابی تکوینی، به بررسی تطبیقی مفاهیم قرآنی و احادیث اسلامی با مبانی ارزشیابی در فرآیند یاددهی-یادگیری پرداخته است. در پژوهش حاضر که با روش کیفی، توصیفی-تحلیلی و مبتنی بر مطالعات کتابخانه ای انجام شده، نویسندگان تلاش کرده اند تا ارتباطی نظام مند بین مفاهیم ارزشیابی تکوینی و آموزه های اسلامی برقرار کنند. نتایج پژوهش حاکی از آن است که گرچه اصطلاح «ارزشیابی تکوینی» در منابع دینی به صورت صریح وجود ندارد، اما مفاهیمی همچون خودارزیابی، بازخورد مستمر، مسئولیت پذیری، یادگیری مستمر، و تامل در عملکرد، در آیات قرآن و احادیث پیامبر اکرم (ص) و ائمه معصومین (ع) به صورت ضمنی مورد تاکید قرار گرفته اند. در این مقاله، ارزشیابی تکوینی نه تنها به عنوان ابزاری برای بهبود عملکرد تحصیلی بلکه به عنوان فرآیندی اخلاقی، تربیتی و معنوی معرفی شده است که موجب رشد همه جانبه فرد و تقویت فضایل انسانی می گردد. تاکید بر تقوا، عدالت، خودسازی و یادگیری مادام العمر از جمله مولفه هایی هستند که با اصول ارزشیابی تکوینی مدرن هم راستا بوده و با بینش اسلامی غنا یافته اند. همچنین، نقش معلم به عنوان مربی اخلاقی و تسهیل گر رشد فکری و معنوی، برجسته شده و پیشنهاد می شود ارزشیابی تکوینی با در نظر گرفتن ابعاد شناختی، فراشناختی، عاطفی و معنوی دانش آموزان اجرا گردد. این مطالعه می کوشد ارزشیابی را از صرف ابزار سنجش خارج کرده و آن را به مسیری برای تعالی فردی و اجتماعی بدل کند.

کلیدواژه ها:

ارزشیابی تکوینی ، اندیشه اسلامی ، قرآن ، حدیث ، تعلیم و تربیت اسلامی