تاثیر میکروتدریس آنلاین بر بهبود مهارت های تدریس معلمان تازه کار در دوره های ضمن خدمت

در سال های اخیر، تحولات گسترده در فناوری های ارتباطی و گسترش بسترهای آموزش مجازی، فرصت های تازه ای را برای ارتقاء مهارت های حرفه ای معلمان فراهم کرده است. یکی از روش های نوین و اثربخش در آموزش و توانمندسازی معلمان، میکروتدریس آنلاین است. میکروتدریس به عنوان یک رویکرد آموزشی مبتنی بر تمرین مهارت های تدریس در محیطی کنترل شده و کوچک مقیاس، به معلمان این امکان را می دهد تا بخش های خاصی از فرآیند تدریس خود را طراحی، اجرا، بازبینی و اصلاح کنند. با بهره گیری از محیط های آنلاین، این فرایند به شکلی انعطاف پذیر، کم هزینه و تعاملی انجام می شود و می تواند به طور ویژه در دوره های ضمن خدمت معلمان تازه کار نقش آفرین باشد.هدف این پژوهش، بررسی تاثیر میکروتدریس آنلاین بر بهبود مهارت های تدریس معلمان تازه کار در چارچوب دوره های ضمن خدمت است. در این راستا، ابتدا مبانی نظری و پیشینه پژوهش مرتبط با میکروتدریس و آموزش مجازی مرور شد و سپس با طراحی یک برنامه آموزشی مبتنی بر میکروتدریس آنلاین، تاثیر این روش بر ابعاد مختلف مهارت های تدریس ارزیابی گردید. مهارت های مورد سنجش شامل طراحی آموزشی، مدیریت کلاس، مهارت های ارتباطی، به کارگیری فناوری آموزشی، و ارزشیابی یادگیری بودند.روش پژوهش حاضر شبه آزمایشی با طرح پیش آزمون – پس آزمون با گروه کنترل بود. جامعه آماری شامل کلیه معلمان تازه کاری بود که در سال تحصیلی جاری در دوره های ضمن خدمت آموزش و پرورش شرکت داشتند. نمونه گیری به روش تصادفی ساده انجام شد و ۶۰ نفر از معلمان تازه کار انتخاب و به طور تصادفی در دو گروه آزمایش و کنترل (هر کدام ۳۰ نفر) جایگزین شدند. گروه آزمایش به مدت هشت هفته در جلسات میکروتدریس آنلاین شرکت کردند و گروه کنترل دوره های ضمن خدمت خود را به روش مرسوم (حضوری یا غیرآنلاین) گذراندند. ابزار گردآوری داده ها شامل پرسشنامه مهارت های تدریس و چک لیست ارزیابی عملکرد تدریس بود که روایی و پایایی آن ها در پژوهش های پیشین تایید شده است.فرآیند اجرای میکروتدریس آنلاین شامل مراحل زیر بود:۱. برنامه ریزی و طراحی درس کوتاه توسط معلم بر اساس موضوع انتخابی۲. اجرای تدریس در محیط آنلاین با حضور همکاران و مربی۳. بازخورددهی گروهی و فردی به صورت همزمان و پس از جلسه۴. اصلاح طرح درس و اجرای مجدد۵. ثبت و تحلیل ویدئویی عملکرد تدریس برای بازنگری شخصییافته های آماری نشان داد که میانگین نمرات مهارت های تدریس در گروه آزمایش پس از اجرای برنامه به طور معناداری بالاتر از گروه کنترل بود (p<۰.۰۵). بیشترین تاثیر در مهارت به کارگیری فناوری آموزشی و سپس مهارت های ارتباطی مشاهده شد. همچنین، تحلیل کیفی بازخوردها نشان داد که معلمان شرکت کننده در برنامه، نسبت به قبل اعتمادبه نفس بیشتری در طراحی و ارائه درس پیدا کرده اند و توانسته اند به شکل هدفمندتر از ابزارهای دیجیتال برای جلب توجه و مشارکت دانش آموزان استفاده کنند.از نظر مزایا، معلمان شرکت کننده گزارش دادند که میکروتدریس آنلاین به دلیل انعطاف زمانی و مکانی، امکان بازبینی مکرر عملکرد، و دریافت بازخورد فوری و مستند، یک تجربه یادگیری موثر و لذت بخش بوده است. با این حال، برخی چالش ها نیز ذکر شد؛ از جمله مشکلات فنی در اتصال اینترنت، نیاز به مهارت پایه در استفاده از پلتفرم های آنلاین، و محدودیت در ارزیابی حضوری زبان بدن و تعاملات غیرکلامی.نتایج این تحقیق تایید می کند که ادغام میکروتدریس در بسترهای آنلاین می تواند به عنوان یک روش کارآمد برای ارتقاء مهارت های تدریس معلمان تازه کار در برنامه های ضمن خدمت مورد استفاده قرار گیرد. این رویکرد نه تنها موجب بهبود عملکرد آموزشی می شود، بلکه فرهنگ یادگیری بازتابی (Reflective Learning) را در میان معلمان ترویج می کند.بر اساس یافته ها، پیشنهاد می شود که مراکز تربیت معلم و سازمان های آموزش و پرورش، میکروتدریس آنلاین را به عنوان بخشی از برنامه های رسمی ضمن خدمت به کار گیرند و با فراهم سازی زیرساخت های فنی، آموزش کاربری پلتفرم ها، و طراحی محتوای تعاملی، اثربخشی آن را به حداکثر برسانند. همچنین، انجام پژوهش های تکمیلی با حجم نمونه بیشتر و بررسی اثرات بلندمدت این روش بر کیفیت تدریس و یادگیری دانش آموزان می تواند افق های جدیدی در این حوزه بگشاید.در مجموع، این پژوهش نشان داد که میکروتدریس آنلاین، ابزاری موثر و نوآورانه برای توسعه مهارت های تدریس در معلمان تازه کار است که با توجه به تحولات آموزشی و نیازهای عصر دیجیتال، می تواند به یکی از ارکان کلیدی برنامه های توسعه حرفه ای معلمان تبدیل شود.

کلیدواژه ها:

میکروتدریس آنلاین ، مهارت های تدریس ، معلمان تازه کار ، دوره های ضمن خدمت ، آموزش مجازی ، بازخورد آموزشی