استقبال حافظ از خاقانی با غزل «دیریست که دلدار پیامی نفرستاد»

خاقانی شروانی و حافظ شیرازی، دو ستاره درخشان در سپهر شعر پارسی اند؛ یکی برآمده از افق قرن ششم هجری، و دیگری تجلی یافته در قرن هشتم. این دو شاعر، هر یک با زبان و جهان بینی خاص خویش، سهمی سترگ در غنای ادبیات فارسی داشته اند. در این نوشتار، به بررسی و تحلیل استقبال هنرمندانه حافظ از غزل خاقانی با مطلع «آمد نفس صبح و سلامت نرسانید» پرداخته شده است. از رهگذر تطبیق و تامل، دو غزل از حیث وزن، قافیه، ترکیب ها، لحن و فضای معنایی و نیز از نظر خصائص بلاغی چون بدیع و بیان، و کاربرد زبان عربی، در کنار واکاوی روحیات و گرایش های فکری دو شاعر، مورد بررسی قرار گرفته است. نتایج این پژوهش نشان می دهد که استقبال، آنگاه که با جوهر ذوق و خلاقیت شاعرانه آمیخته شود، چنانکه حافظ در پیشگاه خاقانی چنین کرده است، نه تنها شایسته تحسین، که نمونه ای از تعالی هنری در سنت های ادبی فارسی است اما اگر این امر، به تقلید صرف تقلیل یابد، نه تنها فاقد ارزش هنری است، بلکه در برابر داوری بی امان هنر، محکوم به فراموشی است؛ چرا که هنر، با تمام وسعت سینه اش، جایی برای سایه واران بی جان ندارد. تا اصل هست، فرع نمی درخشد و هنر، همواره به اصالت وفادار است.

کلیدواژه ها:

غزل ، خاقانی ، حافظ ، استقبال ، تقلید