نقش و جایگاه خاندان ساروخان سعدلو قورچی باشی در تشکیلات نظامی و دیوان سالاری حکومت صفوی

در پی سیاست های تحدید قدرت قزلباشان و اصلاحات نظامی شاه عباس و حذف خاندان و امرای متنفذ قزلباش و برکشیدن امرای دون پایه و ناشناخته به جانشینی آنان، زمینه برای ظهور خاندان های جدید در ساختار نظامی و سیاسی صفوی که شایستگی و توانمندی چشمگیری از خود به نمایش گذاشتند، فراهم شد. خاندان سارو خان سعدلو نمونه بارزی از این خاندان هاست که در تشکیلات نظامی، سیاسی و دیوان سالاری صفوی در اواخر قرن یازدهم و اوایل قرن دوازدهم هجری تاثیرگذار بودند. مهم ترین چهره این خاندان، سارو خان بود که در کنار مسئولیت های مختلف نظامی، سیاسی و مالی دوران شاه سلیمان همچون قورچی باشی و معیر الممالکی، صاحب شخصیت ادبی و فرهنگی نیز بود. با توجه به اهمیت اقدامات این خاندان در فهم تحولات تاریخی این دوران، این پژوهش با هدف بازبینی برخی نگاه ها و نظریه ها به تاریخ دوران صفوی همچون کارکرد صرف نظامی قزلباشان و یا حذف قزلباشان از ساختار حکومتی صفویه توسط شاه عباس، در پی پاسخگویی به این سوال است که نظامیان قزلباش مانند خاندان سارو خان سعدلو (نمونه موردی) در تشکیلات سیاسی، اداری و فرهنگی اواخر حکومت صفویه چه نقش و جایگاهی داشتند؟ جمع آوری اطلاعات و داده های تاریخی این پژوهش به روش کتابخانه ای و بررسی موضوع به شیوه توصیفی تحلیلی انجام یافته است و نتایج حاصل نشان می دهد ساختار حکومتی صفویه باوجود تغییرات گسترده، همچنان، زمینه را برای ارتقا جایگاه گروه هایی از قزلباشان همچون خاندان سعدلو فراهم می کرد.

کلیدواژه ها:

قزلباش ، قورچی باشی ، معیر الممالک ، سارو خان ، مرتضی قلی خان نامی