قراردادپذیری حقوق معنوی مولف در ایران و اتحادیه اروپا

آفرینه ­های فکری مخلوق اندیشه، ذوق و قریحه انسانی هستند. پدیدآورندگان با آفرینش آثار ادبی و هنری شخصیت، تمایلات و احساسات خود را در آن منعکس می­نمایند و بدین ترتیب هر اثر بخشی از شخصیت آن­ها خواهد بود. به سبب همین نزدیکی میان حقوق معنوی با شخصیت آفرینندگان اثر است که از خصیصه­ی «سلب ناپذیری» به عنوان یکی از اساسی­ترین اوصاف این حقوق یاد می­شود که نه­تنها انتقال حقوق مزبور را ناممکن می­سازد، بلکه هر اقدامی که سبب خروج همیشگی و دائمی حقوق معنوی از دامنه­ی حقوق پدیدآورندگان شود را نیز نفی می­نماید. با این حال، لزوم توجه به ابعاد اقتصادی حقوق معنوی و نیز تحقق اراده­ی آزاد پدیدآورنده در تعیین سرنوشت اثر در آیینه تمایزات آن از حقوق شخصیت و همچنین قابلیت اسقاط این حقوق تحت شرایط و تدابیر مشخص، توافق پذیری حقوق مذکور را به طرق و شیوه های گوناگون ممکن می گرداند؛ تصویری که ممکن است در نگاه تابعان نظام حقوق نوشته از جمله نظام حقوقی ایران و اتحادیه اروپا ناممکن و مذموم قلمداد شود. پژوهش حاضر با رویکرد تحلیلی - توصیفی به این نتیجه دست می یابد که با وجود پذیرش اصل سلب ­ناپذیری در دو نظام حقوقی مذکور، به سبب وجود توجیهات اقتصادی و ملاحظات فنی و عملی در قراردادهای بهره برداری از حقوق مولف، توافقات راجع به حقوق معنوی امری دور از ذهن نبوده و تحت شرایط مشخص و با اهداف گوناگون امکان­پذیر است و در این راستا از ظرفیت های قانونی نیز  امکان بهره گیری وجود خواهد داشت.

کلیدواژه ها:

Moral Rights ، Inalienability ، Partial Waiver ، Economic Efficiency of Contracts ، Transfer of Right ، حقوق معنوی ، سلب ناپذیری ، اسقاط جزئی ، کارآیی اقتصادی قراردادها ، انتقال حق