تاثیر پرایمینگ آمینوکلات روی و کود سولفات روی بر شکل های شیمیایی روی در فاز محلول خاک و همبستگی آن با غلظت روی در آفتابگردان

اختلال در جذب روی (Zn) توسط گیاه، یک تنش تغذیه­ای رایج در خاک­های آهکی است. اتخاذ روش­های نوین کود­دهی، به منظور افزایش جذب روی توسط گیاه، غنی سازی و عرضه بیشتر روی در چرخه غذایی انسان، امری ضروری است. این آزمایش با هدف بررسی اثربخشی پرایمینگ بذر با آمینوکلات­های روی بر غلظت روی در دانه آفتابگردان و نیز تعیین شکل­های شیمیایی مختلف روی در محلول خاک، در قالب طرح بلوک­های کامل تصادفی و با سه تکرار طی دوره کشت زمستان تا بهار سال ۱۴۰۰ -۱۴۰۱ در مزرعه تحقیقاتی دانشگاه شهید چمران اهواز انجام شد. تیمارهای آزمایش شامل پرایمینگ بذر با محلول­هایی با غلظت معادل دو درصد روی از آمینوکلاتهای گلایسین- روی [Zn (Gly)۲]  و متیونین- روی [Zn (Met)۲]، کود شیمیایی سولفات روی و تیمار شاهد (بدون پرایمینگ) بود. به منظور تعیین گونه­های شیمیایی غالب روی در فاز محلول خاک، از نرم افزار ژئوشیمیایی Visual MINTEQ استفاده شد. نتایج نشان داد که پرایمینگ بذر با آمینوکلات­های روی به ویژه آمینوکلات متیونین- روی به طور معنی­داری pH خاک را کاهش داده و موجب افزایش معنی­دار کربن آلی محلول (۸/۴۱ درصد)، روی محلول خاک (۹/۴۶ درصد)، روی قابل دسترس خاک (۳/۳۰ درصد) و نیز غلظت روی در برگ (۷/۶۵ درصد) و دانه (۱۸/۸ درصد) نسبت به تیمار سولفات روی شد. پرایمینگ بذر با آمینوکلات­های روی و کود شیمیایی سولفات روی، به طور معنی­داری درصد توزیع گونه­های شیمیایی روی را در محلول خاک تحت تاثیر قرار داد. بیشترین افزایش غلظت گونه آزاد روی (Zn۲+) ، گونه روی پیوند یافته با ماده آلی محلول (Zn-DOM) و گونه ZnSO۴ به عنوان گونه­های غالب روی در فاز محلول خاک، با کاربرد تیمار پرایمینگ آمینوکلات متیونین- روی بدست آمد. همچنین نتایج حاکی از وجود همبستگی مثبت و معنی­دار بین غلظت گونه­هایZn۲+  و  Zn-DOMبه عنوان گونه­های قابل دسترس روی، با غلظت روی در برگ و دانه آفتابگردان بود. بر اساس نتایج آزمایش حاضر، پرایمینگ بذر با آمینوکلات های روی، به ویژه آمینوکلات متیونین- روی، می تواند به عنوان یک راهکار کارآمد برای بهبود تغذیه گیاه، غنی سازی دانه و در نهایت ارتقای کیفیت تغذیه ای محصول آفتابگردان در شرایط خاک های آهکی در نظر گرفته شود.

کلیدواژه ها:

آمینوکلات ، آفتابگردان ، پرایمینگ ، روی قابل دسترس ، گونه بندی