تحلیل نظام مند تجارت الکترونیک در ایران: شناسایی شکاف های ساختاری و ارائه راهکارهای تحول دیجیتال

این پژوهش جامع با بهره گیری از روش شناسی ترکیبی (تحلیل اسنادی و مطالعات میدانی) به بررسی عمیق وضعیت تجارت الکترونیک در ایران پرداخته است. یافته ها نشان می دهد که علی رغم رشد ۳۵ درصدی حجم مبادلات در سال ۱۴۰۱ (مرکز توسعه تجارت الکترونیک ایران، ۱۴۰۲)، سه چالش ساختاری اصلی شامل: (۱) ضعف زیرساخت های فناورانه (با تنها ۲۸ درصد استفاده از سیستم های پرداخت پیشرفته)، (۲) نبود استراتژی های مدون توسعه (در ۶۵ درصد کسب وکارها)، و (۳) محدودیت های محیطی، مانع اصلی توسعه این حوزه هستند. مطالعه تطبیقی با استانداردهای جهانی (UNCTAD, ۲۰۲۳) و تجربیات موفق کشورهای منطقه نشان می دهد که پیاده سازی راهکارهای تحول آفرین شامل: (الف) توسعه اکوسیستم دیجیتال یکپارچه، (ب) استقرار فناوری های نوین مالی، و (ج) بازتعریف چارچوب های نظارتی می تواند سهم تجارت الکترونیک را از ۸.۷ درصد فعلی به ۲۵ درصد تا سال ۱۴۰۵ افزایش دهد. این مقاله با ارائه «چارچوب تحول دیجیتال تجارت الکترونیک ایران» (IR-EDTF) و «راهکارهای عملیاتی» در سه سطح کلان، بنگاهی و فردی، نقشه راهی علمی برای سیاست گذاران و فعالان این حوزه ترسیم می کند.

کلیدواژه ها:

تجارت الکترونیک ، تحول دیجیتال ، زیرساخت های فناورانه ، سیستم های پرداخت الکترونیک ، چارچوب IR-EDTF ، توسعه کسب وکارهای اینترنتی ، هوش مصنوعی در تجارت ، راهکارهای بومی