تحلیل پوششی داده ها در مدیریت عملکرد: از تئوری تا کاربردهای بومی با تاکید بر محیط سازمانی ایران

این پژوهش با به کارگیری روش تحلیل پوششی داده ها (DEA) به بررسی نظام مند کارایی سازمان های ایرانی در مقایسه با استانداردهای جهانی پرداخته است. یافته های تحقیق نشان می دهد که میانگین کارایی بانک های ایرانی (۰.۷۱) نسبت به میانگین جهانی (۰.۷۸) حدود ۹% پایین تر است، در حالی که این شکاف در بخش درمان به ۱۵% می رسد. مطالعه حاضر با تحلیل داده های ۱۲۰ سازمان ایرانی، چهار عامل کلیدی موثر بر کارایی را شناسایی کرده است: ۱) شایستگی های فناورانه (ضریب ۰.۳۸)، ۲) کیفیت حکمرانی (ضریب ۰.۴۵)، ۳) سرمایه انسانی (ضریب ۰.۴۱)، و ۴) نظام انگیزشی. نوآوری اصلی این پژوهش در ارائه "الگوی بومی تحلیل کارایی" است که ویژه شرایط سازمان های ایرانی طراحی شده و سه لایه تحلیلی را دربرمی گیرد: سطح کلان (سیاست گذاری)، سطح میانی (سازمانی) و سطح خرد (واحدهای عملیاتی). نتایج نشان می دهد سازمان های پیشرو ایرانی که از ساختارهای انعطاف پذیر و سبک رهبری تحول آفرین بهره می برند، به طور متوسط ۳۵% عملکرد بهتری نسبت به سازمان های سنتی دارند. این مقاله با تلفیق یافته های کمی و کیفی، راهبردهای سه گانه ای را پیشنهاد می دهد: ۱. راهبردهای فناورانه (استقرار سیستم های هوشمند پایش عملکرد) ۲. راهبردهای ساختاری (بازمهندسی فرآیندها) ۳. راهبردهای انسانی (توانمندسازی مدیران) یافته های این مطالعه می تواند مبنای علمی برای سیاست گذاران (در طراحی نظام های ارزیابی ملی)، مدیران (در بهبود تصمیم گیری ها) و پژوهشگران (در توسعه مطالعات آتی) قرار گیرد.

کلیدواژه ها:

تحلیل پوششی داده ها ، کارایی سازمانی ، مدیریت عملکرد ، الگوی بومی ، ارزیابی مقایسه ای ، بهینه سازی منابع ، تصمیم گیری چندمعیاره ، اقتصادسنجی کاربردی