نهضت مدرسه سازی در ایران: چالش ها، موانع و راهکارهای عملی تکمیل پروژه های نیمه تمام آموزشی

نظام آموزشی ایران با چالش های ساختاری عمیقی از جمله توزیع ناعادلانه امکانات(سهم ۱۵٪ دهک های کم درآمد در دانشگاه ها در مقابل سهم بالای دهک های ثروتمند)، فرسودگی زیرساخت ها(تخریبی بودن ۱۹٪ مدارس کشور) و کمبود زمین در کلان شهرها روبه روست. پروژه های مدرسه سازی نیز تحت تاثیر کمبود بودجه دولتی (عامل ۶۲٪ تعطیلی پروژه ها)، بوروکراسی پیچیده، محدودیت های جغرافیایی و بحران های سیاسی (تحریم ها) با اختلال مواجه شده اند. در پاسخ به این چالش ها، راهکارهای نوینی مانند مشارکت عمومی-خصوصی(انتقال مسئولیت اجرایی به بخش خصوصی)، مسئولیت اجتماعی شرکت ها(سرمایه گذاری مستقیم در ساخت مدارس)، مولدسازی دارایی های دولتی(تغییر کاربری مدارس روستایی خالی) و ساخت وساز ناب(کاهش اتلاف منابع با حذف فعالیت های زائد) ارائه شده است. هرچند نقش بی بدیل خیرین مدرسه ساز (احداث ۳۰٪ مدارس کشور) در توسعه فضاهای آموزشی در سال های اخیر بسیار پررنگ و در جهت عدالت آموزشی بوده است اما پدیده هایی چون ورود انبوه اتباع خارجی و پراکندگی جمعیت عشایری، عدالت آموزشی را تهدید می کند. از دستاوردهای قابل ذکر در حوزه مدرسه سازی می توان به جمع آوری بخاری های نفتی و تاسیس مدارس بزرگ مقیاس مانند مدرسه هایی با الگوی دارالفنون به عنوان نماد مدرسه مدرن با امکانات آموزشی درخور اشاره کرد. تحقق عدالت آموزشی مستلزم ترکیب راهکارهای فناورانه، تقویت مشارکت سه جانبه دولت-بخش خصوصی-مردم و سیاست گذاری هوشمند برای غلبه بر موانع مالی و جغرافیایی است.

کلیدواژه ها:

نهضت مدرسه سازی ، خیرین مدرسه ساز ، چالش های ساخت مدارس ، تکمیل پروژه های نیمه تمام آموزشی