نقش اسید هیومیک و باکتری Pseudomonas در افزایش دفاع آنتی اکسیدانی و تعادل یونی تریتیکاله تحت تنش شوری

شوری خاک یکی از مهم ترین عوامل محدودکننده رشد و عملکرد گیاهان زراعی محسوب می شود. استفاده از کودهای زیستی مانند باکتری های محرک رشد گیاه (PGPR) و اسید هیومیک می تواند راهکاری زیست محیطی برای بهبود تحمل گیاهان به تنش های محیطی باشد. این پژوهش با هدف بررسی تاثیر اسید هیومیک و باکتری سودوموناس بر ویژگی های فیزیولوژیکی و بیوشیمیایی گیاه تریتیکاله (×Triticosecale Wittmack) تحت سطوح مختلف تنش شوری انجام شد. پژوهش در سال ۱۴۰۳ در گلخانه تحقیقاتی واقع در ایلام و به صورت فاکتوریل در قالب طرح کاملا تصادفی (CRD) با سه تکرار انجام شد. فاکتور اول تنش شوری در سه سطح (۰، ۵۰ و ۱۰۰ میلی مولار کلرید سدیم) و فاکتور دوم کودهای زیستی شامل چهار تیمار (شاهد، باکتری محرک رشد سودوموناس، اسید هیومیک، و کاربرد همزمان سودوموناس + اسید هیومیک) بود. نتایج نشان داد که افزایش تنش شوری موجب افزایش تجمع سدیم، کاهش جذب پتاسیم، افزایش پراکسید هیدروژن و مالون دی آلدئید و کاهش فعالیت آنزیم های آنتی اکسیدانی شد. با این حال، کاربرد اسید هیومیک و سودوموناس اثرات مثبتی بر صفات مورد بررسی داشت. در تیمار ترکیبی اسید هیومیک + سودوموناس، میزان سدیم ۱/۶۵ درصد کاهش و جذب پتاسیم ۷/۲۷۳ درصد افزایش یافت. همچنین، فعالیت آنزیم های کاتالاز، گایاکول پراکسیداز و سوپراکسیددیسموتاز به ترتیب ۱/۷۶، ۴/۹۲ و ۳/۴۴ درصد افزایش یافت که با کاهش ۲/۷۰ درصدی مالون دی آلدئید و ۸/۳۶۴ درصدی پراکسید هیدروژن همراه بود. به طور کلی، نتایج این پژوهش نشان داد که استفاده از ترکیب اسید هیومیک و باکتری سودوموناس، با بهبود تعادل یونی، افزایش فعالیت آنتی اکسیدانی و کاهش استرس اکسیداتیو، می تواند یک راهکار پایدار و سازگار با محیط زیست برای مدیریت خاک های شور و بهبود رشد و عملکرد گیاهان زراعی باشد.

کلیدواژه ها:

باکتری محرک رشد ، پراکسیداسیون لیپیدها ، تریتیکاله ، تعادل یونی ، تنش شوری ، کودهای زیستی