بررسی عوامل موثر بر ترس از زایمان در زنان نخستزا: کاربرد مدل اعتقاد بهداشتی

مقدمه: ترس از زایمان در زنان نخست زا می تواند تاثیر قابل ملاحظه ای بر تجربه زایمان و سلامت روان مادران داشته باشد. با توجه به اینکه ترس از زایمان موجب افزایش تمایل به سزارین می شود و سیاست های ایران محدود کننده سزارین انتخابی است، شناسایی عوامل موثر بر این ترس اهمیت بسزایی دارد. پژوهش حاضر به عنوان بخشی از یک کارآزمایی آموزشی کنترل شده تصادفی، با هدف بررسی عوامل مرتبط با ترس از زایمان با استفاده از مدل اعتقاد بهداشتی انجام گردید. روش ها: در این مطالعه مقطعی-تحلیلی، ۲۱۰ زن نخست زای ۲۱-۴۸ ساله در هفته های ۶۱-۸۲ بارداری از مراکز بهداشتی درمانی شهرستان دشتستان بوشهر (۲۰۴۱) به صورت تصادفی طبقه ای از میان ۲۷ مرکز جامع سلامت انتخاب شدند. داده ها با استفاده از پرسشنامه های دموگرافیک، استاندارد ترس از زایمان (نسخه A با آلفای کرونباخ ۰.۴۸-۰.۱۹)، و پرسشنامه محقق ساخته مدل اعتقاد بهداشتی (CVR>۰.۶، CVI>۰.۷۹، آلفای کرونباخ ۰.۷۰<) جمع آوری و با آزمون های همبستگی و رگرسیون چندگانه تحلیل شدند. یافته ها: میانگین سنی شرکت کنندگان ۶۲.۴±۴.۲ سال و میانگین نمره ترس از زایمان ۱۴.۴±۶.۶۲ (سطح متوسط) بود. موانع درک شده (β=۰.۳۴, p<۰.۰۰۱)، شدت درک شده (β=۰.۳۲, p<۰.۰۰۱)، حساسیت درک شده (β=۰.۲۳, p=۰.۰۰۱) و خودکارآمدی (β=-۰.۲۱, p<۰.۰۰۱) به ترتیب پیش بینی کننده های ترس از زایمان بودند، درحالیکه منافع درک شده، راهنمای عمل و دانش ارتباط معناداری نشان ندادند. مدل ارائه شده ۴۴٪ از واریانس ترس از زایمان را تبیین کرد. نتیجه گیری: ترس از زایمان علاوه بر تاثیر منفی بر سلامت روان مادران، می تواند روند پیشرفت زایمان را نیز مختل کند. در شرایط محدودیت سزارین انتخابی در ایران، این ترس فشار روانی مضاعفی بر مادران وارد می کند. طراحی مداخلات آموزشی مبتنی بر مدل اعتقاد بهداشتی با تمرکز بر کاهش موانع درک شده، تعدیل شدت درک شده و ارتقای خودکارآمدی می تواند به کاهش ترس از زایمان در زنان نخست زا و بهبود تجربه زایمان کمک کند.

کلیدواژه ها:

ترس از زایمان ، زنان نخست زا ، مدل اعتقاد بهداشتی