نقش هوش مصنوعی مولد (Generative AI) در تحول آموزش و یادگیری معلمان و دانش آموزان

تحولات شتابان فناوری در دو دهه ی اخیر، ابعاد گوناگون زندگی بشر را تحت تاثیر قرار داده است. در این میان، هوش مصنوعی (Artificial Intelligence) به عنوان یکی از نوآورانه ترین و تاثیرگذارترین فناوری های عصر حاضر، نقشی محوری در بازآفرینی فرآیندهای انسانی ایفا می کند. یکی از شاخه های نوظهور و پرکاربرد این فناوری، هوش مصنوعی مولد (Generative AI) است که توانایی تولید محتوای جدید—اعم از متن، تصویر، صوت، و ویدئو—با کیفیتی نزدیک یا حتی برتر از تولیدات انسانی را دارد. ظهور این فناوری، نه تنها صنایع و حوزه های خلاقیت محور را متحول ساخته، بلکه نظام های آموزشی را نیز با چشم اندازهای نوین و چالش های جدید مواجه کرده است.هوش مصنوعی مولد، با تکیه بر مدل های پیشرفته ی یادگیری عمیق (Deep Learning) و به ویژه معماری های ترنسفورمر (Transformers)، قابلیت پردازش حجم انبوهی از داده های متنی و تصویری را داشته و می تواند محتوایی منطبق با نیاز کاربر تولید کند. این ویژگی، در آموزش و یادگیری می تواند به معنای تولید خودکار طرح درس، آزمون های تشخیصی، محتوای چندرسانه ای، شبیه سازی های تعاملی و حتی نقش آفرینی به عنوان یک مربی مجازی هوشمند باشد.این مقاله با هدف بررسی نقش هوش مصنوعی مولد در تحول آموزش معلمان و یادگیری دانش آموزان، تلاش می کند ضمن مرور مبانی نظری و پیشینه ی پژوهش، مزایا، کاربردها، چالش ها و ملاحظات اخلاقی این فناوری را تبیین کرده و در نهایت راهکارهایی برای استفاده ی اثربخش و مسئولانه از آن در محیط های آموزشی ارائه دهد. از جمله دستاوردهای پیش بینی شده این پژوهش، روشن سازی ظرفیت های هوش مصنوعی مولد در توانمندسازی معلمان، شخصی سازی آموزش، ارتقاء کیفیت تدریس و یادگیری، و هموارسازی مسیر تحول دیجیتال در مدارس و مراکز آموزشی است.

کلیدواژه ها:

هوش مصنوعی مولد ، آموزش هوشمند ، یادگیری شخصی سازی شده ، توانمندسازی معلمان ، فناوری آموزشی ، مدل های ترنسفورمر