تاثیر کاراکترهای خیالی بر کاهش اضطراب یادگیری در کودکان

اضطراب یادگیری یکی از شایع ترین چالش هایی است که بسیاری از کودکان در فرآیند آموزش با آن مواجه می شوند. این نوع اضطراب می تواند به شکل های گوناگونی همچون ترس از شکست، نگرانی درباره قضاوت دیگران، اجتناب از شرکت در فعالیت های کلاسی یا افت عملکرد تحصیلی ظاهر شود. در سال های اخیر، روان شناسان و متخصصان آموزش کودک توجه بیشتری به ابزارهای غیرمستقیم و خلاقانه برای کاهش اضطراب یادگیری نشان داده اند. یکی از این ابزارهای نوین، استفاده از کاراکترهای خیالی در محیط آموزشی است. این کاراکترها که می توانند موجوداتی خیالی، حیواناتی سخنگو، یا قهرمانان داستانی باشند، نقشی حیاتی در شکل گیری اعتمادبه نفس، آرام سازی ذهن و تسهیل تعامل آموزشی ایفا می کنند.این مقاله با هدف بررسی تاثیر کاراکترهای خیالی بر کاهش اضطراب یادگیری در کودکان تدوین شده است. پژوهش حاضر به شیوه ای ترکیبی (کیفی-کمی) انجام شده و جامعه آماری آن شامل ۶۰ دانش آموز دختر و پسر مقطع اول تا سوم ابتدایی در سه مدرسه دولتی شهر تهران بوده است. از این تعداد، ۳۰ نفر در گروه کنترل و ۳۰ نفر در گروه آزمایش قرار گرفتند. در برنامه آموزشی گروه آزمایش، از کاراکترهای خیالی طراحی شده ویژه ای استفاده شد که در قالب داستان، بازی، فیلم کوتاه و گفت وگوی تعاملی در کلاس حضور داشتند. این کاراکترها برای کودکان به گونه ای طراحی شدند که حس امنیت، همدلی و همراهی را القا کرده و در فعالیت های یادگیری آن ها نقش مشارکتی ایفا کنند. برای سنجش میزان اضطراب یادگیری پیش و پس از مداخله، از پرسشنامه اضطراب یادگیری کودکان (نسخه تعدیل شده اسپنس) و مصاحبه های نیمه ساختاریافته با معلمان و اولیا استفاده شد.یافته های حاصل از تحلیل آماری داده ها نشان داد که میانگین اضطراب یادگیری در گروه آزمایش به طور معناداری کاهش یافته است. همچنین رفتارهای کلامی و غیرکلامی کودکان در کلاس های درس حاکی از افزایش اعتماد به نفس، مشارکت فعال تر، و کاهش اجتناب از تکالیف چالشی بود. در مقابل، گروه کنترل که آموزش سنتی و بدون استفاده از کاراکترهای خیالی را تجربه کرده بودند، تغییر محسوسی در میزان اضطراب یا عملکرد تحصیلی نشان ندادند. نتایج مصاحبه با معلمان نیز حاکی از آن بود که حضور کاراکترهای خیالی موجب شد کودکان با مسائل درسی به عنوان چالش هایی قابل حل در فضای ایمن ذهنی مواجه شوند و کمتر دچار اضطراب ارزیابی و شکست شوند.تحلیل کیفی تعاملات کلاسی نیز نشان داد که کودکان از طریق همانندسازی با کاراکترهای خیالی، احساساتی نظیر ترس، شکست، یا تردید را به صورت نمادین تجربه و تخلیه کرده اند. همچنین استفاده از کاراکترهای خیالی باعث شد تخیل فعال کودکان وارد فرآیند یادگیری شود و نوعی پیوند عاطفی با مطالب درسی برقرار شود. این پیوند موجب افزایش انگیزه درونی و کاهش وابستگی به پاداش های بیرونی شد.در نتیجه گیری، این پژوهش تاکید می کند که کاراکترهای خیالی نه تنها ابزاری برای سرگرمی نیستند، بلکه می توانند به عنوان واسطه های روان شناختی موثری در فرآیندهای آموزشی به کار گرفته شوند. با توجه به نتایج به دست آمده، توصیه می شود طراحان برنامه های درسی، معلمان ابتدایی، مشاوران مدرسه و والدین، از کاراکترهای خیالی به عنوان ابزاری هوشمندانه برای ایجاد محیطی امن، خلاقانه و کم اضطراب در فرآیند یادگیری استفاده کنند. پژوهش حاضر همچنین زمینه را برای تحقیقات گسترده تر در حوزه استفاده از عناصر داستانی و شخصیت پردازی در آموزش رسمی فراهم می آورد.

کلیدواژه ها:

اضطراب یادگیری ، کودکان ، کاراکتر خیالی ، آموزش خلاق ، روان شناسی کودک ، یادگیری حمایتی