بررسی عملکرد مدیریت شهری در گسترش فضای سبز منطقه ۴ شهرداری تهران ( مطالعه موردی: منطقه چهار تهران)

امروزه مفهوم شهرها بدون فضای سبز در اشکال گوناگون آن، غیر قابل تصور است. فضای سبز در شهرها، به ویژه در شهرهای بزرگ و صنعتی، دارای عملکردهای مختلفی می باشند. بنابراین فضای سبز از یکسو موجب بهبود وضعیت زیست محیطی شهرها شده، از سوی دیگر شرایط مناسبی را برای گذران اوقات فراغت شهروندان مهیا می سازد. نمی توان از اهمیت و نقش فضای سبز شهری در حیات و پایداری آنها و تاثیرات فیزیکی و طبیعی آن در سیستم شهری و بازدهی های مختلف اکولوژیکی، اقتصادی و اجتماعی آن چشم پوشی نمود. در این پژوهش با استفاده از روش تحلیل شبکه در محیط GIS نحوه دسترسی معابر به پارک های شهری تحلیل شده و نتایج با روش تحلیل بافرینگ در محیط GIS تحت Spatial Analyzes مقایسه شده است. نتایج تحقیق حاضر نشان می دهد که در تحلیل ساده بافرینگ در محیط GIS سرویس دهی پارک های شهری در منطقه ۴ شهرداری تهران در سطح محلات با شعاع ۴۰۰ متری در حدود ۸۲ درصد از مساحت محلات منطقه در شرایط مناسبی قرار دارند. بقیه مساحت از دسترسی مناسبی خوبی برخوردار نیستند منطقه ۴ شهرداری تهران نیز تعداد پارک ناحیه ۲ با ۴۸ پارک بیشترین تعداد به خود اختصاص داده است. این در حالی است که از نظر مساحت ناحیه ۹ با ۴۶۳ هکتار بیشترین مساحت دارد.کل منطقه بیشترین مساحت فضای سبز مربوط به ۲۵۵ پارک است.نقشه های فضای پارک های منطقه ۴ نشان میدهد از نظر تعداد تمرکز پارک های بیشتر در محلات کاظم آباد و شمس آباد و حکمیمه است این در حالی است که از نظر وسعت محله شمیران نو بیشترین مساحت دارد. از این رو می توان گفت که از نظر پارکنش فضایی بیشترین تراکم پارک ها در محله کاظم آباد و شمس آباد قرار گرفته است. در همین راستا دسترسی کاربری های شهری منطقه ۴ به فضایی با شعاع عملکردی ۴۰۰ متر ارزیابی شده است. نتایج نشان می دهد که ۸۴.۱۸ درصد از کاربری های شهری در فاصله مطلوب از فضای سبز قرار دارد و تنها درصد از کاربری ها با فاصله عملکردی ۴۰۰ متری دسترسی مطلوبی ندارد. همچنین تراکم تعداد پارک از نظر تعداد در محلات کاظم آباد و سمش آباد بیشتر و از مساحت در قسمت شمالی منطقه در محله شمیران نو است.این اختلاف بین قابلیت سرویس دهی واقعی و انتزاعی در روش تحلیل شبکه و بافرینگ عمدتا ناشی از مکان‎یابی نامناسب پارک های شهری است. چنانچه در این پژوهش نیز مشهود است همچنین از مهمترین اثرات فضای سبز در پایداری محیط زیست کاهش آلاینده های محیط زیستی منطقه، تعدیل شرایط اقلیمی و ارتقای خدمات اکوسیستمی در سطح محلات است.

کلیدواژه ها:

مدیریت شهری ، فضای سبز ، پایداری محیط زیست ، منطقه ۴ شهرداری تهران