شناسایی و تحلیل مولفه های مدیریت پیش از بحران زلزله در راستای ارتقاء تاب آوری شهر اهرم: یک مطالعه کیفی

این پژوهش با هدف تبیین مولفه های مدیریت بحران پیش از زلزله به منظور ارتقاء تاب آوری شهری در شهر اهرم انجام شد. تاب آوری شهری به عنوان یکی از رویکردهای نوین در مدیریت بحران، نیازمند توجه هم زمان به ابعاد کالبدی، اقتصادی، اجتماعی، نهادی و فرهنگی روانی است. در این راستا، پژوهش حاضر از رویکرد کیفی و تحلیل مضمون بهره گرفت. داده ها از طریق مصاحبه های نیمه ساختاریافته با ۳۰ نفر از خبرگان حوزه مدیریت بحران، برنامه ریزی شهری، مسئولان محلی و متخصصان فنی گردآوری شد. تحلیل داده ها با استفاده از نرم افزار MaxQDA و از طریق کدگذاری باز، محوری و گزینشی انجام گرفت. یافته ها نشان داد که تاب آوری شهر اهرم در برابر زلزله تحت تاثیر پنج مولفه کلیدی قرار دارد. در بعد کالبدی محیطی، کیفیت زیرساخت های مسکن و حمل ونقل و مدیریت منابع طبیعی از پیش نیازهای حیاتی محسوب می شوند. در بعد اقتصادی، تنوع اقتصادی و حمایت مالی از کسب وکارها و خانوارهای آسیب پذیر نقش مهمی ایفا می کند. در بعد اجتماعی، مشارکت شهروندان، همبستگی اجتماعی و شبکه های ارتباطی موثر هستند. بعد نهادی بر اهمیت حکمرانی شفاف و هماهنگی بین نهادی تاکید دارد. افزوده شدن بعد فرهنگی روانی به مدل تحقیق نشان داد که نگرش عمومی نسبت به ریسک زلزله، آمادگی روانی، پذیرش آموزش های ایمنی و باور به توانمندی فردی و جمعی، نقش کلیدی در ارتقاء تاب آوری نرم ایفا می کنند. نتایج این پژوهش بر ضرورت اتخاذ رویکردی یکپارچه و سیستمی در مدیریت پیشگیرانه بحران زلزله تاکید دارد و می تواند مبنای تدوین سیاست ها و برنامه های عملیاتی برای شهر اهرم و سایر شهرهای مشابه قرار گیرد.

کلیدواژه ها:

تاب آوری شهری ، مدیریت بحران ، زلزله ، شهر اهرم