نگاهی بر جایگاه انسان در قرآن و فلسفه اسلام

ساختار وجودی انسان بهترین ساختار آفرینش است: لقد خلقنا الانسان فی احسن تقویم (تین،۹۵/۴) و دارای ظرفیت و استعداد بالا و واقعیت و خواهان رسیدن به نامحدود است. از نظر قرآن، انسان موجودی است که از روح خدا در او دمیده شده و از چنان گوهر و وجودی برخوردار است که خداوند، دیگر موجودات جهان آفرینش را برای او خلق کرده است و جهان را به گونه ای آفریده است که انسان بتواند در جهت بهره وری خود از آن استفاده کند و تا آنجا او را برتری داده است که به فرشتگان دستور داده تا به تعظیم او بپردازند. همه این امور بیانگر این حقیقت است که انسان از کرامت و فضیلت ذاتی برخوردار است و این کرامت در مقام انسانیت اوست و نوع انسان کریم است. این کرامت بالقوه در تمام انسان ها که باید با طی مسیر کمال و درجات به فعلیت برسد، وجود دارد. در این نوشتار با استناد به آیات متعدد قرآن کریم جهات برتری انسان بر سایر موجودات که همان کرامت ذاتی اوست بیان شده است. مانند: ۱. برخورداری از روح الهی؛ ۲. آفرینش انسان به دست خدا؛ ۳. انسان های اندیشمند؛ ۴. خالصه و عصاره خلقت؛ ۵. هدف نهایی خلقت؛ ۶. کمال جوی و بی نهایت طلب؛ ۷. مختار و آزاد. در نهایت آثار کرامت الهی چنین دانسته شده است: ۱. مسجود فرشتگان؛ ۲. امانتدار الهی؛ ۳. خلیفه الله در زمین.

کلیدواژه ها:

انسان ، اسلام ، قرآن ، عرفان