نقش راهبردی تشویق در خلق انگیزه و عزت نفس دانش آموزان

تشویق و تنبیه به عنوان دو ابزار بنیادین در فرآیند تعلیم و تربیت، همواره در نظام های آموزشی رسمی (مدرسه) و غیررسمی (خانواده) مورد استفاده قرار گرفته اند. این دو مولفه نه تنها در ابعاد گوناگون روانشناختی و اجتماعی حیات انسان، بلکه در متون و آموزه های دینی، به ویژه در دین اسلام و قرآن کریم، نیز جایگاه ویژه ای دارند. پژوهش حاضر با هدف بررسی تحلیلی و مقایسه ای نقش تشویق و تنبیه در فرآیند تعلیم و تربیت و تعیین اولویت کاربست هر یک از این دو رویکرد انجام شده است. این مطالعه با بهره گیری از روش کتابخانه ای و تحلیل اسنادی به گردآوری و واکاوی داده ها پرداخته است. یافته ها موید آن است که تشویق، در صورت اجرای صحیح و متناسب با شرایط، تاثیرات عمیق تر و پایدارتری درونی سازی ارزش ها و یادگیری دارد. تشویق سازنده، با تقویت عزت نفس و انگیزش درونی، نه تنها به تعمیق یادگیری منجر می شود، بلکه به عنوان یک عامل بازدارنده، از بروز رفتارهای نامطلوب در نوجوانان پیشگیری می کند. در مقابل، نتایج نشان می دهد که تنبیه، به ویژه تنبیه بدنی و کلامی غیر اصولی، در اغلب موارد فاقد اثربخشی تربیتی بوده و می تواند به پیامدهای مخرب روان شناختی و رفتاری منجر شود. بنابراین، در پارادایم تربیتی کارآمد، تشویق بر تنبیه مقدم بوده و باید به عنوان راهبرد اصلی در نظر گرفته شود.

کلیدواژه ها:

تشویق ، تنبیه ، تعلیم و تربیت ، انگیزش تحصیلی