بررسی اثر پارامترهای فیزیکی و هیدرولیکی بر نفوذ در کانال های آبیاری مزارع (مطالعه موردی شهرستان سروآباد)

مدیریت بهینه منابع آب یکی از ضروری ترین راهبردها برای دستیابی به مصرف پایدار و کارآمد آب در جهان به شمار می رود. طراحی و اجرای مناسب کانال های آبیاری یکی از اقدامات کلیدی در این راستا است. در این پژوهش، تاثیر پارامترهای رطوبت اولیه خاک، عرض کف و شیب دیواره کانال بر میزان نفوذ تجمعی آب در کانال های آبیاری مزارع مورد بررسی قرار گرفت. آزمایش ها در ۱۲ کانال آزمایشی استاندارد با طول ۱ متر، عمق ۳۰ سانتی متر و عرض های متغیر طراحی و اجرا شدند. تیمارهای آزمایشی شامل سه سطح رطوبت اولیه خاک (۳ درصد، ۶ درصد و ۵۰ درصد)، دو عرض کف کانال (۱۰ و ۲۰ سانتی متر) و دو شیب دیواره کانال (کمتر از ۱ درصد و بیشتر از ۳ درصد) بودند. بافت خاک لومی-رسی در تمامی آزمایش ها ثابت نگه داشته شد و نفوذ تجمعی آب از طریق اندازه گیری های میدانی تحلیل شد. نتایج تجزیه وتحلیل واریانس نشان داد که تاثیر پارامترهای مورد بررسی بر میزان نفوذ تجمعی آب در سطح اطمینان ۹۹ درصد معنادار است (p-value < ۰.۰۱). تیمارهای دارای رطوبت اولیه کمتر (۳ درصد و ۶ درصد) به ترتیب میانگین نفوذ تجمعی ۲۴ و ۲۹ سانتی متر را ثبت کردند، درحالی که این مقدار برای تیمارهای با رطوبت اولیه ۵۰ درصد به ۱۵.۶ سانتی متر کاهش یافت. علاوه بر این، افزایش عرض کف کانال از ۱۰ به ۲۰ سانتی متر موجب افزایش میانگین نفوذ تجمعی از ۱۵ به ۲۱.۳ سانتی متر شد.

کلیدواژه ها:

عرض کف کانال ، کانال های آبیاری درجه چهار ، کاهش هدررفت آب ، رطوبت اولیه خاک