ارزیابی شاخص های آلودگی فلزات سنگین جریان آب رودخانه اترک ناشی از تخلیه پساب تصفیه خانه فاضلاب شهری بجنورد

این پژوهش به بررسی تغییرات غلظت فلزات سنگین با هدف انتقال آلاینده های احتمالی و فاصله انتقال موثر آنها در رودخانه اترک که تحت تاثیر از تخلیه پساب تصفیه خانه شهری بوده و کاربری کشاورزی را در پایین دست نقطه تخلیه به همراه دارد می پردازد. که شامل مراحل پیمایش میدانی، سنجش های درجا، نمونه برداری و تحلیل شاخص ها می باشد. نمونه برداری از محیط آب و رسوب به ترتیب در پنج و یک ایستگاه منتخب در تابستان ۱۴۰۳ با دو نمونه همزمان (Duplicate) انجام شد، تا از کیفیت نمونه برداری اطمینان حاصل شود (QA) و نمونه ها نماینده واقعی جامعه قابل کنترل مجدد باشد (QC). اندازه گیری فلزات سنگین به وسیله دستگاه ICP-OES انجام شد. شاخص Cd در کلیه ایستگاه ها به جز ایستگاه S۲، (پایین دست تخلیه پساب)، در محدوده آلودگی متوسط قرار دارد. شاخص های HEI وHPI  حداکثر آلودگی را در ایستگاه S۲ تایید کردند. الگوی توزیع مکانی عناصر سنگین متفاوت بود. As و Pb دارای طیف ثابت در طول مسیر هستند، درحالیکه Cr و Fe روند افزایشی را نشان می دهند. چراکه همبستگی قوی بین آنها وجود دارد. شاخص Igeo برای تمامی فلزات فاقد آلودگی هستند. مقادیر شاخص Cf برای Cd در محدوده آلودگی متوسط قرار دارد. شاخص HI برای خردسالان مقدار حدود ۵/۰ را نشان می دهد که حاکی از غیر سرطانزا بودن می باشد. بر این اساس، در شرایط هیدرولیکی حاکم، رودخانه توانایی انتقال آلاینده های ناشی از پساب را تنها تا فاصله ۵۰-۱۰۰ متری از نقطه تخلیه دارد. این یافته ها اهمیت مدیریت پساب و پایش مستمر کیفیت آب در مناطق مشابه را برجسته می سازد.

کلیدواژه ها:

آلودگی ، کیفیت آب ، فلزات سنگین ، رودخانه