رهیافت کیفی علل و اثرات سیلاب اردیبهشت ۱۴۰۳ در شهر مشهد

بلایای طبیعی و در صدر آن ها سیلاب های حاصل از فعالیت های انسان، هر ساله مسئول خسارات جانی و مالی فراوان و همچنین مانعی در مسیر رسیدن به اهداف توسعه پایدار هستند. پژوهش حاضر در پی بررسی علل و چگونگی وقوع سیلاب در اردیبهشت ۱۴۰۳ در شهر مشهد، به عنوان دومین کلانشهر کشور انجام شد. با به کارگیری روش تحلیل کیفی، داده های مورد نیاز از پنل های گفتگومحور با حضور متخصصان، مسئولان و دغدغه مندان، جمع آوری شد. پس از پیاده سازی  گفتمان ها، مطالب مهم در قالب کدهای گزینشی، محوری و باز، استخراج و دسته بندی شدند. نتایج نشان داد که عوامل انسانی در بین عوامل ایجادکننده سیلاب، نقش پررنگ تری در بروز و به ویژه حادثه ساز شدن آن داشته اند که شامل «طراحی نامناسب شهری»، «مدیریت نامناسب ترافیک»، «عدم توسعه صحیح شهری»، «عدم توجه به مسائل علمی»، «دیدگاه های نادرست انسانی»، «موانع قانونی»، «عوامل تشدیدکننده انسانی» و در نهایت «عوامل مدیریتی» بودند. همچنین مسئله «تغییر اقلیم» به عنوان تنها عامل طبیعی شناخته شد که در گفتمان ها، نقش کم رنگ تری را در ایجاد سیلاب به خود اختصاص داد. بنابراین، مسائلی همچون توسعه ناپایدار شهری، تخریب سرزمین و عدم توجه به مدیریت ریسک به جای مدیریت بحران را می توان به عنوان مهمترین مسائل ریشه ای که سبب بروز و مهمتر از آن حادثه ساز شدن سیلاب در اردیبهشت ۱۴۰۳ شده اند، برجسته کرد. بر این اساس، ایجاد مدیریت واحد شهری از طریق اجماع و اتحادی قابل توجه بین تمام ارگان ها از قبیل شهرداری، مسئولان نهادهای دولتی و حکومتی و تشکل های مدنی و مردم، برای جلوگیری از تکرار چنین روندهای مخرب، ضروری است.

کلیدواژه ها:

کنش جمعی ، تصمیم گیری مشارکتی ، توسعه پایدار ، تخریب سرزمین ، مدیریت ریسک