مفهوم سازی «مرگ» در سخنان قاسم سلیمانی: رویکردی شناختی به دوگانه «خیر و شر»

استعاره بخش مهمی از ایدئولوژی و هویت است؛ استعاره چارچوبی شناختی و مفهومی ابزاری برای جهان بینی فراهم می کند تا از رهگذر آن برجسته­سازی نگرش خاصی و حاشیه­رانی نگرش­های رقیب و طرد مفهوم سازی های برآمده از تفکر، ذهنیت و ادراک غیر رقم بخورد. جستار پیش رو بر آن است تا با استفاده از این ابزار معنایی به این پرسش پاسخ دهد که قاسم سلیمانی در قالب چه الگوهای شناختی دوگانه خیر و شر (حق و باطل) را در سخنان خود بازنمایی می­کند؟ پاسخ به این پرسش با نگاهی به سه متن اصلی (وصیت­نامه، نامه­ به رهبر مبنی بر اعلام پایان داعش، و سخنرانی در جمع مدافعان حرم) و با استفاده از رویکرد نظری لیکاف و جانسون (۲۰۰۸) و کووچش (۲۰۲۰) به استعاره مفهومی صورت می­گیرد. بازتولید گفتمانی این مفهوم در نسبت یابی آن با درون گروه و برون گروه صورت می گیرد. خیر و شر با اتکای بر برجسته­سازی مفهوم مسیر، راه، و وجود مسافران، اهداف و مقاصد مختلف در سخنان وی بازنمایی می­شود. تحلیل داده­ها با استفاده از استعاره «زندگی سفر است» صورت گرفته تا اجزای سازنده این استعاره و وجود مسافران، مسیر، مقصد، هدف مشترک و موانع در مفهوم­سازی پاره­گفتارها تبیین گردد. آن جا که صحبت از صهیونیسم، استکبار و جبهه باطل به صورت کلی است، مقصد ویرانگر است و آن جا که مسیر راه حق است، مسافران مجاهدان و شهدا هستند و مقصد شهادت و رسیدن به تعالی است. بر اساس یافته­های این مطالعه، سخنرانی های قاسم سلیمانی این دوگانه شناختی را در قالب استعاره «زندگی سفر است» بازنمایی می­کند و بیش از این­­که به دگرها بپردازد، به درون­گروه پرداخته و مسیر خیر یا حق را با ابتنای بر مفاهیمی همچون جهاد، شهادت، راه عبد صالح و... به تصویر می­کشد. اگرچه در پاره گفتارهای مورد مطالعه، معدود اشاراتی به دگرها در قالب مفهوم باطل دیده می­شود، به واقع، از رهگذر انتخاب مسیر است که موجودیت ها در نهایت می توانند خود را در موقعیت درون گروه یا برون گروه گفتمان های دیگر جای دهند. این جا است که چگونگی ایفای نقش نظام های تعبیر شناختی در مرزبندی های هویتی و صورت بندی های گفتمانی آشکار می شود.

کلیدواژه ها:

Conceptual metaphor ، Cognitive representation ، Good–evil dichotomy ، Qassem Soleimani ، استعاره مفهومی ، بازنمایی شناختی ، دوگانه خیر و شر ، قاسم سلیمانی