بررسی و تحلیل ارتباط میان متن و تصویر در کتاب های درسی جغرافیای دوره دوم متوسطه

متن و تصویر در عین آنکه بصورت منفک رساننده معنا هستند، ترکیب آن ها نیز در متون معاصر معنا را به شکل های جدیدی ایجاد و منتقل می نماید که می توان آن را یک فرا زبان نامید. یکی از مهمترین رسانه های آموزشی کتاب های درسی است و از آنجا که درس جغرفیا همواره به عنوان یکی از دروس مهم آموزشی در نظام های تعلیم و تربیت بسیاری از کشورهای جهان قلمداد شده است، آموزش صحیح آن اهمیت ویژه ای دارد. با توجه به اهمیت این موضوع، این پژوهش درصدد پاسخ به این سوالات برآمده است که در کتاب های جغرافیای دوره دوم متوسطه نظری، روش های ارتباط متن و تصویر برای انتقال معنا کدامند و تا چه اندازه تصاویر کتاب های جغرافیای دوره دوم متوسطه نظری به بیان فرانقش اندیشگانی موجود در متن می پردازند؟ این پژوهش به رویکرد توصیفی- تحلیلی بر اساس زبان شناسی نقش گرای نظام مند و با استفاده از چهارچوب تحلیلی آنزورث (۲۰۰۶الف)و به کارگیری روش نمونه گیری تصادفی ساده، تصاویر موجود در کتاب های جغرافیای دوره دوم متوسطه نظری چاپ شده در سال تحصیلی ۱۳۹۸-۱۳۹۹ را مورد تحلیل قرار داد. نتایج نشان داد که متن و تصویر به شکل های مختلفی که در چهارچوب آنزورث بیان شده است با یکدیگر تعامل می کنند. همچنین، روشن شد که تصاویر کتاب های جغرافیای دوره دوم متوسطه نظری تا حدود ۹۵ درصد بیانگر فرانقش اندیشگانی موجود در متن هستند. دیگر نتایج نشان داد که چهارچوب آنزورث به ویژه در شاخه های «مکمل سازی» و «علی» کامل نیست و شایسته است که در دسته بندی زیرشاخه های آن ها تجدید نظر صورت گیرد. در نهایت، پیشنهاد گردید که برای تدوین کتب آموزشی جغرافیا، از چهارچوب آنزورث استفاده شود.

کلیدواژه ها:

Multimodality ، Text-Image Relations ، Ideational Metafunction ، Geography Textbooks