بررسی چالش های روابط جمهوری اسلامی ایران و جمهوری آذربایجان

فروپاشی اتحاد جماهیر شوروی در سال ۱۹۹۱ باعث ایجاد تغییرات ملموسی در ژئوپلیتیک منطقه گردید و کشورهای جدیدی شکل گرفتند. کشور جمهوری آذربایجان یکی از این کشورهای تازه استقلال یافته، با جمهوری اسلامی ایران دارای مرز مشترک بوده و در همسایگی ایران قرار دارد. جمهوری اسلامی ایران و جمهوری آذربایجان دارای موقعیت خاصی هستند و اشتراکات فراوانی در زمینه های مختلف از جمله تاریخی، فرهنگی، قومی، مذهبی و... دارند اما با وجود این همه مشترکات روابط دو کشور در طول ۳ دهه گذشته فراز و نشیب های گوناگونی را تجربه کرده است. در مقاطعی مثبت و در راستای همگرایی بوده و در مقاطعی نیز در راستای واگرایی قرار داشته است. نوشتار حاضر به دنبال پاسخ به این پرسش است که چه عواملی منجر به بروز و ایجاد چالش در روابط دو کشور جمهوری اسلامی ایران و جمهوری آذربایجان شده است؟ این مقاله با روش توصیفی-تحلیلی ضمن شناخت و بررسی چالش های روابط میان دو کشور با طرح این فرضیه که عوامل منطقه ای و فرامنطقه ای اصلی ترین چالش بوده و این چالش ها به عنوان موانع موجود در توسعه روابط جمهوری اسلامی ایران و جمهوری آذربایجان نقش تعیین کننده ای در سالهای اخیر داشته اند. نتیجه پژوهش نشان می دهد که وجوه اشتراک دو کشور جمهوری اسلامی ایران و جمهوری آذربایجان بیش از وجوه افتراق آن است. هر دو کشور باید بر وجوه اشتراک تکیه نمایند، هرچند آذربایجان بیشتر بر وجوه افتراق توجه دارد و درصدد بزرگنمایی آن است و جمهوری اسلامی ایران را نه به عنوان یک متحد منطقه ای؛ بلکه به عنوان یک تهدید می نگرد.

کلیدواژه ها:

جمهوری اسلامی ایران ، جمهوری آذربایجان ، عوامل منطقه ای ، عوامل فرامنطقه ای