توافقنامه های ابراهیم و بازسازی معماری امنیتی خاورمیانه: همگرایی راهبردی یا تهدیدهای نوین؟ ۲۰۲۰ -۲۰۲۴)

این مقاله با بهره گیری از چارچوب نظریه موازنه تهدید و رویکرد ژئوپلیتیک نئورئالیستی، به تحلیل تاثیر توافقنامه های نرمالیزاسیون اسرائیل با امارات متحده عربی، بحرین، مراکش و سودان (معروف به توافقنامه های ابراهیم) بر معماری امنیتی خاورمیانه می پردازد. هدف اصلی پژوهش، بررسی این پرسش است که آیا این توافق ها به همگرایی راهبردی پایدار در منطقه منجر شده اند یا با ایجاد بلوک بندی های جدید، تهدیدهای امنیتی را تشدید کرده اند؟ روش تحقیق مبتنی بر تحلیل کیفی اسناد رسمی، گزارش های سازمان های بین المللی، و داده های میدانی (شامل تحرکات نظامی و اقتصادی) در بازه زمانی ۲۰۲۰ تا ۲۰۲۴ است. یافته ها نشان می دهند که توافقنامه های ابراهیم، با وجود تقویت همکاری های امنیتی-فناورانه میان اسرائیل و کشورهای عربی حاشیه خلیج فارس، موجب قطبی سازی بیشتر منطقه شده اند. از یک سو، همکاری های نظامی مانند مشارکت در سامانه پدافند هوایی مشترک و انتقال فناوری های سایبری، امنیت سنتی اسرائیل و متحدان عربی اش را تقویت کرده است. از سوی دیگر، این توافق ها با محوریت مقابله با ایران، باعث گسترش نفوذ محور مقاومت (شامل ایران، حزب الله لبنان و حماس) در عراق، سوریه و یمن شده اند. همچنین، نادیده گرفتن مسئله فلسطین و تشدید درگیری ها در کرانه باختری و غزه (به ویژه پس از جنگ ۳۲۰۲)، بحران مشروعیت را برای دولت های عربی امضاکننده ایجاد کرده است. از منظر سازمان های بین المللی، عملکرد شورای امنیت و اتحادیه عرب در قبال این توافق ها دوگانه بوده است: درحالی که شورای امنیت به دلیل وتوی آمریکا از صدور هرگونه قطعنامه انتقادی خودداری کرده، اتحادیه عرب با محکومیت های نمادین، عمال رویکردی انفعالی در پیش گرفته است. این مقاله در پایان پیشنهاد می کند که تحقق ثبات پایدار در گروی ادغام پروژه های اقتصادی (مانند کریدور هند -خاورمیانه -اروپا) با دیپلماسی فراگیر است که منافع تمام ذینفعان، ازجمله فلسطین را پوشش دهد.

کلیدواژه ها:

توافقنامه های ابراهیم ، معماری امنیتی خاورمیانه ، همگرایی راهبردی ، تهدیدهای نوین امنیتی ، نظریه موازنه تهدید ، محور مقاومت ، سازمان های بین المللی ، رقابت ایران و عربستان