تأملی بر عوامل هویت بخش فضاهای شهری گذشته، حرکتی به سوی تداوم هویت در شهرها در گذر زمان (مطالعه موردی: میدان خان یزد)

هویت به منزله انطباق عینیت با تصویرذهنی، از نیازهای روانی انسان و پیش نیاز زندگی جمعی بالنده است و فضاهای شهری به عنوان زمینه احراز هویت و تعاملات اجتماعی، نقش برجسته ای در بازنمود هویت شهر دارند. امروزه، در فضاهای شهری ایران به واسطه تغییر عینیت ناشی از پیشرفت تکنولوژی و الگوبرداری های ناشیانه و دگرگونی تصویرذهنی ناشی از هجوم اطلاعات و...، تشابه جایگزین هویت ایرانی- اسلامی شده و این همانی با فضا را کاهش داده که تداوم آن، بحران هویت و کاهش حس تعلق شهروندان را درپی دارد. مقاله حاضر سعی دارد نقش فضاهای شهری را در ارتقاء هویت جوامع آشکار ساخته، با بررسی عوامل و عناصر هویت بخش فضاهای شهری بطورعام و میدان خان یزد بطورخاص-شاخص هویتی شهر ایرانی- با استفاده از روش های توصیفی، تحلیل محتوا و تکنیک مشاهده، راهبردهایی جهت تضمین و تداوم هویت ارائه دهد. اهم یافته های مقاله نشان می دهد که طراحان شهری نقش بسزایی در بازتولید و تداوم هویت ایرانی-اسلامی در شهر دارند. به گونه ای که هویت از طریق مداخله در فرم، عملکرد و معنای فضاهای شهری جهت یادآوری معانی آشنا و به تبع آن مداخله در تصویرذهنی مردم در گستره ای از وضوح تا رمزآلودی، بسته به ویژگی بستر احراز می گردد. به این ترتیب، با انطباق نسبی عینیت فضا با ذهنیت، هویت مکانی و جمعی و احساس تعلق شهروندان و با تداوم فرآیند انطباق، تداوم هویت حاصل می شود.

کلیدواژه ها:

هویت ، هویت ایرانی‌ - اسلامی ، فضای شهری ، تصویرذهنی ، میدان خان یزد