مصونیت قضایی وکیل در نظام عدالت کیفری ایران؛ واکاوی مبانی، چالش های حرفه ای و تحلیل جامعه شناختی

مصونیت قضایی وکیل یکی از ارکان بنیادین تضمین دادرسی عادلانه و حفظ استقلال حرفه ای وکلا در نظام حقوقی است. این پژوهش با تمرکز بر حقوق ایران، ضمن واکاوی مبانی نظری و چالش های حرفه ای پیش روی وکلا، به تحلیل جامعه شناختی جایگاه مصونیت وکیل در فرآیند دادرسی می پردازد. در بخش نخست، با تبیین مداخلات غیرقانونی در امر وکالت و بررسی مسئولیت اخلاقی و قانونی وکیل در دفاع از متهمان حتی در موارد جنایات سنگین، نشان داده می شود که مصونیت قضایی باید در چارچوب قانون و اخلاق حرفه ای محدود و مشخص باشد. سپس، با بهره گیری از نظریه فشار مرتون، رفتارهای مختلف وکلا در مواجهه با تعارض بین اهداف حرفه ای و ابزارهای قانونی تحلیل می شود. این رویکرد نشان می دهد که فقدان حمایت نهادی ممکن است وکلا را به رفتارهای انحرافی یا انفعال حرفه ای سوق دهد. در بخش پایانی، ضمن بررسی مقررات قانونی موجود در ایران از جمله ماده ۵۵ قانون وکالت، مواد ۱۶ تا ۱۸ قانون استقلال کانون وکلا و ماده ۵۵۴ قانون مجازات اسلامی، تاکید می شود که مصونیت وکیل مشروط به رعایت حدود قانونی، عدم ارائه اطلاعات خلاف واقع و پایبندی به سوگند حرفه ای است. نتیجه پژوهش آن است که تقویت مصونیت قضایی وکیل در چارچوب نظارت حرفه ای، نه تنها از حقوق وکیل و موکل صیانت می کند، بلکه موجب ارتقای اعتماد عمومی به دستگاه قضایی و تحقق عدالت در عمل خواهد شد.

کلیدواژه ها:

مصونیت قضایی وکیل ، استقلال حرفه ای وکلا ، مسئولیت اخلاقی ، دادرسی عادلانه ، نظریه فشار مرتون ،