تاثیر پیش تیمار بر خصوصیات جوانه زنی و فعالیت برخی آنزیم های هیدرولیتیک و چرخه گلی اکسیلات در گیاهچه همیشه بهار (Calendula officinalis) تحت تنش شوری

چکیده مبسوط مقدمه: تنش شوری منجر به تولید بیش از حد گونه های فعال اکسیژن می شود که در سطوح بالا می تواند باعث آسیب اکسیداتیو، اختلال در عملکرد غشای لیپیدی، غیرفعال کردن آنزیم ها و مانع از فعالیت های متابولیک شود. شوری از طریق تنش اسمزی، سمیت یونی، کمبود جذب آب، تخریب غشای سلولی و کاهش تقسیم سلولی رشد گیاهچه را تحت تاثیر قرار می دهد. استفاده از روش پیش تیمار ابزار ساده ای در کاهش اثرات سوء تنش های محیطی است. پیش تیمار بذر باعث تغییرات بیوشیمیایی در بذرها می شود، مانند فعال شدن آنزیم های دخیل در متابولیسم سلولی، مهار متابولیسم و جذب آب که به فرآیند جوانه زنی کمک می کنند. این پژوهش با هدف بررسی تاثیر پیش تیمار بر خصوصیات جوانه زنی و فعالیت برخی آنزیم های هیدرولیتیک و چرخه گلی اکسیلات در گیاهچه همیشه بهار تحت تنش شوری اجرا گردید. مواد و روش ها: آزمایش به صورت فاکتوریل در قالب طرح کاملا تصادفی با ۳ تکرار در دانشگاه محقق اردبیلی در سال ۱۴۰۲  انجام شد. تیمارهای آزمایشی شامل چهار سطح شوری (صفر، ۵۰، ۱۰۰ و ۱۵۰ میلی مولار کلریدسدیم) و چهار سطح پیش تیمار (شاهد (آب مقطر)، پیش تیمار با اسید سالیسیلیک (۱۰۰ میلی گرم در لیتر)، جیبرلین (۲۰ میلی گرم در لیتر) و کیتوزان (۸/۰ درصد وزنی-حجمی که در اسید استیک یک درصد حل شده بود) بود. یافته ها: نتایج نشان داد که شوری درصد جوانه زنی، میانگین جوانه زنی روزانه، طول ساقه چه و وزن خشک گیاهچه را کاهش داد، ولی پیش تیمار بذر با اسید سالیسیلیک، جیبرلین و به ویژه کیتوزان این صفات را بهبود بخشید. ضریب جوانه زنی، طول ریشه چه و وزن تر گیاهچه در پیش تیمار با کیتوزان و بدون شوری به ترتیب در حدود ۷۵، ۶۸ و ۳۴ درصد نسبت به شاهد (آب مقطر) و شوری ۱۵۰ میلی مولار بیش تر بود. همچنین، فعالیت آنزیم های آمیلاز، پروتئاز و مالات سنتاز در پیش تیمار با کیتوزان و بدون شوری به ترتیب در حدود ۸۲، ۴۶ و ۷۰ درصد نسبت به شاهد (آب مقطر) و شوری۱۵۰ میلی مولار افزایش نشان داد.  نتیجه گیری: نتایج این تحقیق نشان داد که تیمار بذر با اسید سالیسیلیک، جیبرلین و به ویژه کیتوزان روشی موثر برای بهبود شاخص های جوانه زنی و فعالیت برخی آنزیم های هیدرولیتیک و چرخه گلی اکسیلات محسوب می شود و می تواند اثرات مضر شوری بر برخی صفات در گیاهچه همیشه بهار را کاهش داده و رشد گیاهچه را بهبود بخشد. جنبه های نوآوری: پیش تیمار بذر با استفاده از اسید سالیسیلیک، جیبرلین به ویژه کیتوزان سبب بهبود برخی شاخص های جوانه زنی بذر همیشه بهار تحت شرایط شوری گردید. این پیش تیمارها فعالیت آنزیم های آمیلاز، پروتئاز و مالات سنتاز را افزایش داد. پیش تیمار با کیتوزان تاثیر بهتری بر شاخص های جوانه زنی و صفات بیوشیمیایی نشان داد.

کلیدواژه ها:

Amylase ، Chitosan ، Malate Synthase ، Salicylic Acid ، اسید سالیسیلیک ، آمیلاز ، جیبرلین ، کیتوزان ، مالات سنتاز