تاثیر پرایمینگ بذر با اسید سالیسیلیک روی جوانه زنی و صفات بیوشیمیایی گیاهچه گندم نان (Triticum aestivum) رقم سائین تحت تنش شوری

چکیده مبسوط مقدمه: انتظار می رود جمعیت جهان تا سال ۲۰۵۰ به سرعت افزایش یابد، به همین دلیل، تصور می شود که زمین های موجود برای رشد غلات جهت تامین نیازهای غذایی فزاینده در آینده ناکافی باشند. کاهش اراضی کشاورزی در نتیجه افزایش عوامل تنش زیستی و غیرزیستی از جمله موانع مهم کشاورزی است. گندم یک گیاه علفی یکساله به عنوان یک ماده غذایی اساسی و راهبردی هم در ایران و هم در جهان استفاده می شود. شوری یکی از مهم ترین تنش های غیرزیستی است که امنیت غذایی را در جهان با تاثیر بر تولیدات کشاورزی، به ویژه در مناطق خشک و مناطق نیمه خشک جهان تهدید می کند. پیش تیمار بذر تکنیکی برای به حداقل رساندن زمان سبز شدن، تضمین جوانه زنی مداوم و بهبود عملکرد محصول است، پرایمینگ یک تیمار قبل از کاشت است که منجر به شرایط فیزیولوژیکی می شود که جوانه زدن بذر را بهبود می بخشد. این پژوهش با هدف بررسی تاثیر پرایمینگ بذر با اسید سالیسیلیک روی جوانه زنی و صفات بیوشیمیایی گیاهچه گندم تحت تنش شوری اجرا گردید. مواد و روش ها: آزمایش به صورت فاکتوریل در قالب طرح کاملا تصادفی با ۳ تکرار در آزمایشگاه دانشکده کشاورزی دانشگاه محقق اردبیلی در سال ۱۴۰۳  انجام شد. تیمارهای آزمایشی شامل چهار سطح شوری (صفر، ۵۰، ۱۰۰ و ۲۰۰ میلی مولار کلریدسدیم) و چهار سطح اسیدسالیسیلیک (صفر، ۱/۰، ۵/۰ و ۱ میلی مولار) بود. یافته ها: نتایج نشان داد که تنش شوری موجب کاهش درصد جوانه زنی و افزایش مقدار پرولین و محتوای قندهای محلول گردید، ولی پرایمینگ بذر با هیدرو، اسید سالیسیلیک ۱/۰ و ۵/۰ میلی مولار به ویژه اسید سالیسیلیک یک میلی مولار این صفات را بهبود بخشید. مقدار پرولین و محتوای قندهای محلول در پرایمینگ با اسید سالیسیلیک یک میلی مولار به ترتیب در حدود ۲۲ و ۴۳ درصد نسبت به شاهد (آب مقطر) بیشتر بود. فعالیت آنزیم کاتالاز در تیمار با اسید سالیسیلیک یک میلی مولار و شوری ۲۰۰ میلی مولار نسبت به شاهد در حدود ۶۱ درصد افزایش نشان داد. هم چنین، بیش ترین فعالیت آنزیم آلفاآمیلاز (۴۰۰/۴ میلی گرم بر گرم وزن تر بر دقیقه) در تیمار با اسید سالیسیلیک یک میلی مولار و بدون شوری به دست آمد.  نتیجه گیری: نتایج این تحقیق نشان داد که پرایمینگ بذر با هیدرو (آب مقطر)، سطوح مختلف اسید سالیسیلیک به ویژه اسید سالیسیلیک یک میلی مولار با تحریک آنزیم های آنتی اکسیدانت و خنثی سازی رادیکال های آزاد می تواند به عنوان بهبوددهنده رشد و کاهنده اثرات نامطلوب شوری در گیاه گندم مطرح شود.   جنبه های نوآوری: پرایمینگ بذر با استفاده از آب مقطر و اسید سالیسیلیک یک میلی مولار سبب بهبود درصد جوانه زنی بذر گندم تحت شرایط شوری گردید. پرایمینگ بذر با استفاده از آب مقطر و اسید سالیسیلیک یک میلی مولار فعالیت آنزیم های کاتالاز، آمیلاز، پرولین و قندهای محلول را افزایش داد. پرایمینگ با اسید سالیسیلیک یک میلی مولار تاثیر بهتری نسبت به سایر تیمارها بر شاخص های جوانه زنی و صفات بیوشیمیایی نشان داد.

کلیدواژه ها:

Amylase ، Proline ، Salicylic Acid ، Sodium Chloride ، Soluble Sugars ، اسید سالیسیلیک ، آمیلاز ، پرولین ، قندهای محلول ، کلرید سدیم