بررسی رابطه علی بین پایداری زیست محیطی، توسعه اقتصادی و امید به زندگی در ایران در افق های زمانی مختلف: رویکرد تبدیل موجک و تقریب فوریه

زمینه و هدف: افزایش سرعت رشد و توسعه اقتصادی کشورها در سال های گذشته، تخریب محیط زیست را به طور چشم گیری افزایش داده و این موضوع به یک مشکل بزرگ برای سلامت عمومی تبدیل شده است. در سه گانه توسعه-محیط زیست-سلامت، سه متغیر توسعه اقتصادی، کیفیت محیط زیست و برون دادهای سلامت جامعه می توانند به طور مثبت و منفی با یکدیگر در ارتباط باشند. از طرفی، این ارتباط و نحوه اثرگذاری می تواند در افق های زمانی مختلف کوتاه مدت، میان مدت و بلندمدت، متفاوت باشد. بر این اساس، هدف اصلی این مطالعه بررسی تجربی رابطه علی بین پایداری زیست محیطی، توسعه اقتصادی و امید به زندگی  در ایران در افق های زمانی مختلف بود. روش پژوهش: مطالعه توصیفی- تحلیلی حاضر با استفاده از داده های سری زمانی کشور ایران به بررسی رابطه علی بین معکوس ضریب ظرفیت بار (شاخص تخریب محیط زیست)، درآمد سرانه (شاخص رشد و توسعه اقتصادی) و امید به زندگی (شاخص برون داد سلامت) در افق های زمانی مختلف طی دوره ی زمانی ۲۰۲۲-۱۹۶۱ پرداخته است. داده های مورد استفاده از پایگاه داده ای شاخص های توسعه جهانی متعلق به بانک جهانی گردآوری شدند. هم چنین، تجزیه داده های سری زمانی اصلی به دوره های زمانی کوتاه مدت، میان مدت و بلندمدت با استفاده از تبدیل موجک، برآورد رابطه علی بین متغیرها با استفاده از آزمون فوریه تودا-یاماموتو و تحلیل داده ها به کمک نرم افزارهای MATLAB v۲۴.۱.۰.۲۶۲۸۰۵۵  و  R v۴.۵.۰ انجام شد. یافته ها: در کوتاه مدت و میان مدت یک رابطه علی مثبت از توسعه اقتصادی به امید به زندگی و در بلندمدت یک رابطه علی دوطرفه بین این دو متغیر وجود دارد. وجود رابطه علی منفی از سمت تخریب محیط زیست به امید به زندگی نیز تنها در بلندمدت تایید می شود؛ که نشان می دهد تخریب محیط زیست در بلندمدت، از طریق تشدید بیماری و افزایش مخارج سلامت به کاهش امید به زندگی منجر می شود. همچنین، در کوتاه مدت و میان مدت یک رابطه علی مثبت دو طرفه بین توسعه اقتصادی و تخریب محیط زیست وجود دارد که این رابطه علی دوطرفه در بلندمدت منفی است. نتیجه گیری: از آنجا که در بسیاری موارد رابطه علیت بین متغیرهای مورد بررسی در کوتاه مدت، میان مدت و بلندمدت یکسان نیست، لازم است که سیاست های اعمالی در زمینه توسعه اقتصادی، پایداری محیط زیست و ارتقاء سلامت در هر افق زمانی جداگانه، طراحی و اعمال شود.

کلیدواژه ها:

Life expectancy ، Environmental sustainability ، Economic development ، Wavelet transform ، Fourier granger causality ، امید به زندگی ، پایداری زیست محیطی ، توسعه اقتصادی ، تبدیل موجک ، علیت گرنجری فوریه