تعیین اندازه و تعداد پلات بهینه برای پایش پوشش گیاهی و ارزیابی تنوع زیستی در منطقه پخش سیلاب بیرجند

پایه و اساس نتایج پژوهش های گیاهی، نمونه برداری و تعیین تعداد و ابعاد پلات متناسب است. این پژوهش به منظور تعیین اندازه و تعداد پلات بهینه برای پایش پوشش گیاهی و ارزیابی تنوع زیستی در بخشی از مراتع پروژه پخش سیلاب دشت بیرجند در بهار سال ۱۴۰۳ انجام شد. در این پژوهش، پلات هایی با اندازه های ۱، ۲، ۳، ۴، ۵ و ۶ مترمربع با تعداد یکسان (هر کدام ۳۰ پلات) در طول پنج ترانسکت ۱۰۰متری برای تعیین ابعاد پلات مستقر شد. زمان لازم برای اندازه گیری تراکم برای هر کدام از اندازه های مختلف پلات یادداشت شد و بر اساس روش ویگرت و محاسبه واریانس نسبی و هزینه نسبی، اندازه پلات مناسب برای پوشش گیاهی عرصه پخش سیلاب تعیین شد. پس از تعیین اندازه پلات مناسب، تعداد ۱۰، ۲۰، ۳۰، ۴۰، ۵۰ و ۶۰ پلات در طول شش ترانسکت ۱۰۰ متری مستقر شد و در داخل آن ها تراکم، درصد پوشش گیاهی و شاخص های تنوع زیستی تعیین شد. علاوه براین، تعداد پلات لازم نیز به روش ترسیمی و کوکران محاسبه شد. کلیه تجزیه و تحلیل های آماری در در محیط R و نرم افزار PAST انجام شد. نتایج روش ویگرت و ضریب تغییرات (CV) نتایج نشان می دهد که اندازه پلات ۴ متر مربع بیش ترین دقت را در اندازه گیری درصد پوشش گیاهی در منطقه مورد مطالعه دارد. به طورکلی با توجه به فرم رویشی غالب منطقه و هم چنین برای جلوگیری از هدررفت زمان و کاهش هزینه تعداد ۳۵ پلات ۴ مترمربعی برای بررسی خصوصیات کمی پوشش گیاهی در منطقه پخش سیلاب کافی است. هم چنین برای محاسبه شاخص های تنوع زیستی در منطقه پخش سیلاب، ۹۰ پلات ۶ مترمربعی لازم است. نتایج روش های ترسیمی (منحنی جزء نادر و منحنی درجه بندی تنوع) و آزمون ناپارامتری جایگشت نشان داد تراکم و شاخص های تنوع و غالبیت گونه ای تحت تاثیر شدت نمونه برداری قرار می گیرند.

کلیدواژه ها:

Rangeland Assessment ، Sampling Intensity ، Species Richness ، Water Harvesting ، Wiegert's Method ، ارزیابی مرتع ، جمع آوری آب ، شدت نمونه برداری ، غنای گونه ای ، روش ویگرت